Ο Δήμαρχος Σαλαμίνας στην Διαβούλευση για την Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης (European Capitals of Culture team) στις Βρυξέλες»
Ο Δήμαρχος Σαλαμίνας επισκέφθηκε από τις 28/2 έως τις 2/3/2011 τις Βρυξέλες προκειμένου να παρακολουθήσει τις διεργασίες της επιτροπής Περιφερικής Ανάπτυξης αλλά και να συμμετάσχει στην έναρξη της διαβούλευσης για την συνέχιση του θεσμού της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης.
Στα πλαίσια αυτά, του δόθηκε η δυνατότητα να προγραμματίσει επαφές με εκπροσώπους του Ελληνικού και Κυπριακού Ευρωκοινοβουλίου ενημερώνοντας τους για τα πολύ σημαντικά προβλήματα που αντιμετωπίζει το νησί μας στον τομέα της περιφερειακής ανάπτυξης των αρχαιολογικών χώρων.
Ο Δήμαρχος Σαλαμίνας, επέστρεψε με συγκρατημένη αισιοδοξία και πιστεύει ότι η επίσκεψη αυτή θα βοηθήσει αν μη τι άλλο, στην νέα προοπτική αναπτυξιακή διάσταση που θέλει να δώσει η νέα Δημοτική αρχή.
Παραθέτουμε κατωτέρω, την τοποθέτηση του Δημάρχου Σαλαμίνας στην έναρξη της Διαβούλευση για την Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης (European Capitals of Culture team)
«Ποιοι οι αντικειμενικοί στόχοι και ποια τα κριτήρια επιλογής για τη μελλοντική Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης»
Κυρίες και κύριοι, με ιδιαίτερη τιμή και χαρά βρίσκομαι σήμερα μαζί σας προερχόμενος από την Ελλάδα, μια χώρα που έχει αποδώσει τα μέγιστα στον πολιτισμό της ανθρωπότητας διαχρονικά, πιστεύοντας βαθύτατα ότι ο θεσμός της πολιτιστικής πρωτεύουσας της Ευρώπης, 25 χρόνια μετά την καθιέρωση του, εξακολουθεί όχι μόνον να είναι βιώσιμος, αλλά και να αποτελεί ένα θεσμό ανανέωσης του Ευρωπαϊκού πολιτισμού στο σύνολό του.
Είναι γεγονός ότι όλες οι πόλεις οι οποίες φέρουν τον τίτλο της Ευρωπαϊκής Πολιτιστικής Πρωτεύουσας, δηλαδή εβίωσαν τον συγκεκριμένο θεσμό στο χώρο τους, απεκόμισαν οφέλη οικονομικά, κοινωνικά και πολιτιστικά, τα οποία είχαν τα αντίστοιχα αποτελέσματα και για τους πολίτες που τις κατοικούν. Αυτό είναι φυσικό επακόλουθο του ότι, όχι μόνον ενισχύθηκαν οικονομικά από τις παρεχόμενες επιδοτήσεις, αλλά δραστηριοποιήθηκαν παράλληλα τόσο η Τοπική Αυτοδιοίκηση των πόλεων αυτών, όσο και οι ίδιοι οι πολίτες, ώστε να βελτιώσουν με έργα υποδομής το χώρο τους και κυρίως να προβάλουν τα πολιτιστικά μνημεία τους και τα αξιοθέατα των περιοχών τους. Έτσι αναπτύχθηκε η τουριστική κίνηση των πόλεων αυτών με άμεσα οικονομικά οφέλη των κατοίκων, αλλά και έγινε γνωστή στους υπόλοιπους Ευρωπαίους η πολιτιστική τους κληρονομιά. Αυτό στην Ελλάδα συνέβη σε τρείς πόλεις που είχαν την ευκαιρία να συμμετάσχουν στο θεσμό, στην Αθήνα, στη Θεσσαλονίκη και στην Πάτρα, με ορατά θετικά αποτελέσματα μέχρι σήμερα.
Πιστεύω ότι τα κριτήρια επιλογής, δοκιμασμένα μέσα από το χρόνο, έχουν αποδώσει θετικά αποτελέσματα, όμως στο σημείο αυτό θα επιμείνω στην αναγκαιότητα να επισημάνω ότι ιδιαίτερα σημαντική προϋπόθεση για την επιλογή μιας πόλεως θα πρέπει να αποτελεί η ιστορική της σημασία και η προσφορά της στον πολιτισμό γενικότερα.
Η διάρκεια του θεσμού για ένα έτος για κάθε επιλεγόμενη πόλη είναι επαρκής, αρκεί να έχει φροντίσει έγκαιρα να προετοιμασθεί, ώστε με οργανωμένο πρόγραμμα να προβάλει όσα θέλει να αναδείξει για τον πολιτισμό της, την ιστορία της, το φυσικό της κάλλος.
«Ποιες θα πρέπει να είναι οι διαδικασίες επιλογής για τη Μέλλουσα Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης»
Για τη νέα περίοδο του 2020 – 2029 κατά την οποία ο αριθμός των εταίρων της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα έχει αυξηθεί, θεωρώ ότι πρέπει να επιλέγονται τρείς (3) Πολιτιστικές Πρωτεύουσες για κάθε έτος και έτσι περισσότερα κράτη της Ευρώπης θα έχουν την ευκαιρία να φιλοξενήσουν και να εφαρμόσουν τον θεσμό της Ευρωπαϊκής Πολιτιστικής Πρωτεύουσας
Πιστεύω επίσης ότι πρέπει για την επιλογή των Ευρωπαϊκών Πολιτιστικών Πρωτευουσών να εφαρμοσθούν και οι δύο τρόποι επιλογής. Εάν ο αριθμός των επιλεγομένων πόλεων αυξηθεί, δηλαδή, αν επιλέγονται τρείς πόλεις για κάθε χρόνο, θα ήταν δυνατόν για τις δύο πόλεις να κρατηθεί η χρονολογική λίστα των κρατών. Όμως για την Τρίτη Πόλη θα μπορεί να γίνεται ανοικτός διαγωνισμός με βασικό κριτήριο την ιστορική και πολιτιστική σπουδαιότητα και σημασία μιας πόλεως για τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο που επιλέγεται.
Νομίζω ακόμα ότι ο θεσμός της Ευρωπαϊκής Πολιτιστικής Πρωτεύουσας πρέπει να διατηρηθεί για πόλεις που ανήκουν σε κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπως και αρχικά καθιερώθηκε. Εξάλλου βέβαιον είναι ότι η προβολή μιας Πόλεως ως Ευρωπαϊκής Πολιτιστικής Πρωτεύουσας αυτομάτως ευνοεί και προβάλλει την ευρύτερη περιοχή στην οποία ανήκει η πόλη αυτή.
Παράλληλα για τις τρίτες χώρες της Ευρώπης μπορεί να συνεχίσει να ισχύει μια ομόφωνη απόφαση του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης για ειδικούς λόγους, όπως συνέβη με την Κωνσταντινούπολη το 2010.
«Ποιες είναι οι κύριες δυσκολίες που αντιμετωπίζονται από τις πόλεις στη φάση επιλογής τους ή ανάμεσα στην επιλογή τους και το έτος κατάκτησης του τίτλου;
1.- Είναι σημαντικό για μια υποψήφια πόλη να ενημερώνεται έγκαιρα με πληροφορίες που θα προέρχονται από την εμπειρία άλλων πόλεων οι οποίες έχουν ήδη εκλεγεί και έχουν αντιμετωπίσει διάφορα προβλήματα, η κάθε μία με τον δικό της τρόπο, τόσο στο χρονικό διάστημα προ και μετά την επιλογή τους, όσο και κατά το έτος κατάκτησης του τίτλου της Ευρωπαϊκής Πολιτιστικής Πρωτεύουσας. Οι εμπειρίες αυτές και κυρίως οι τρόποι επίλυσης των προβλημάτων θα μπορούσαν να αποτελέσουν πολύτιμη γνώση για κάθε νέα υποψήφια πόλη, αν ήταν καταγεγραμμένες σε ένα διαδικτυακό τόπο.
2.- Επίσης είναι απαραίτητο να προηγηθεί η αναγέννηση (regeneration) μιας πόλεως κατά τη διάρκεια της αναμονής κατάκτησης του τίτλου της Ευρωπαϊκής Πολιτιστικής Πρωτεύουσας μέσω της εφαρμογής ενός προγράμματος έργων υποδομής, αλλά και οργάνωσης των πολιτών σε εθελοντικές ομάδες που θα στηρίξουν προγράμματα αξιοποίησης των στοιχείων του τοπικού πολιτισμού. Παράλληλα, αφ’ ότου επιλεγεί η πόλη μέχρι το έτος εφαρμογής του θεσμού, θα πρέπει να συνεργασθεί, όσο είναι δυνατόν, με περισσότερες Ευρωπαϊκές πόλεις, ώστε με ένα συγκεκριμένο προγραμματισμό να προετοιμασθούν όλες μαζί για μια κοινή πολιτιστική συνάντηση στο χώρο της επιλεγείσας πόλεως κατά το έτος που θα κατακτήσει τον τίτλο της Ευρωπαϊκής Πολιτιστικής Πρωτεύουσας.
3.- Αν όσα προαναφέραμε πραγματοποιηθούν, θα μπορέσουμε να έχουμε το επιθυμητό αποτέλεσμα , δηλαδή να συγκεράσουμε και να συνδυάσουμε την Εθνική Τοπική Πολιτική με την Καλλιτεχνική ανεξαρτησία, αφού οι πολίτες της πόλεως που θα επιλεγεί για τον θεσμό θα έχουν συνειδητοποιήσει στην πορεία της προετοιμασίας ότι ο σημαντικότερος στόχος του θεσμού της Ευρωπαϊκής Πολιτιστικής Πρωτεύουσας είναι να δώσουν οι ίδιοι τα θετικά στοιχεία του πολιτισμού τους στους Ευρωπαίους που θα φιλοξενηθούν στην πόλη τους , αλλά και να λάβουν από αυτούς ό,τι στοιχείο πολιτισμού έχουν να τους προσφέρουν με έναν τρόπο ελεύθερο και δημιουργικό. Ας μην ξεχνάμε ότι στόχος του θεσμού είναι η συνάντηση των πολιτιστικών παραδόσεων των χωρών της Ευρώπης σε έναν κοινό χώρο με απώτερο σκοπό της σύσφιξη των πολιτιστικών δεσμών των Ευρωπαϊκών λαών.
4.- Πιστεύω ότι ο σωστός και έγκαιρος Οικονομικός Προγραμματισμός τον οποίο οφείλει να εφαρμόσει η Τοπική Αυτοδιοίκηση της πόλεως που θα επιλεγεί στα τέσσερα έτη τα οποία προηγούνται από το έτος απονομής του τίτλου, καθώς και ο έγκαιρος προγραμματισμός των εκδηλώσεων που θα πραγματοποιηθούν θα μπορέσει να δώσει το επιθυμητό θετικό αποτέλεσμα.
5.- Για να δοθεί εξάλλου Ευρωπαϊκή διάσταση στο γεγονός (της Ευρωπαϊκής Πολιτιστικής Πρωτεύουσας) θα πρέπει στον προγραμματισμό των εκδηλώσεων που θα πραγματοποιηθούν στην πόλη αυτή , να έχει ληφθεί μέριμνα να συμμετέχει όσο το δυνατόν μεγαλύτερος αριθμός εκπροσώπων του πνεύματος , των γραμμάτων, των τεχνών και της λαϊκής (φολκλορικής) πολιτιστικής παράδοσης από όλες ή σχεδόν όλες τις χώρες - κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Μόνον έτσι θα επιτευχθεί ο επιδιωκόμενες στόχος του θεσμού.
«Ποια είναι τα εφαρμοζόμενα μέτρα που θα βοηθήσουν τις επιλεγμένες πόλεις να οργανώσουν σωστά το γεγονός ;
1.- Η πρόσφατη προβλεπόμενη διαδικασία για τον τρόπο επιλογής των χωρών που συμμετέχουν στο θεσμό της Ευρωπαϊκής Πολιτιστικής Πρωτεύουσας είναι αποδεκτή, διότι έχει δοκιμασθεί μέσα από το χρόνο και έχει δώσει θετικά αποτελέσματα. Θα μπορούσε όμως να αναπτυχθεί (εμπλουτισθεί) περαιτέρω μέσα από την προσθήκη κάποιων κριτηρίων επιλογής και την αύξηση του αριθμού των επιλεγομένων χωρών κατά περίσταση, αν συντρέχουν κάποιοι ειδικοί λόγοι ιστορικής σπουδαιότητας και σημασίας για μια συγκεκριμένη χώρα σε κάποιο συγκεκριμένο έτος. Τότε η χώρα αυτή θα πρέπει να επιλεγεί κατ’ εξαίρεσιν, αν το γεγονός που θέλει να προβάλει είναι σημαντικό από πολιτιστικής και ιστορικής απόψεως για όλους τους Ευρωπαίους Εταίρους.
2.- Σημαντικό και χρήσιμο επίσης είναι οι μέλλουσες Ευρωπαϊκές Πολιτιστικές Πρωτεύουσες να αποκομίσουν την εμπειρία εκείνων των Πόλεων που συμμετείχαν στο παρελθόν ή συμμετέχουν στο παρόν σ’ αυτόν τον θεσμό. Πρέπει λοιπόν να δημιουργηθεί ένας διαδικτυακός τόπος στον οποίο να είναι υποχρεωμένες οι πόλεις αυτές να καταγράψουν τις εμπειρίες τους σε μία ειδική φόρμα. Αυτό θα είναι ιδιαίτερα χρήσιμο για όλες τις πόλεις που σκέπτονται να δηλώσουν μια παρόμοια συμμετοχή, διότι θα τους δίνει την πραγματική (ρεαλιστική) διάσταση του πράγματος.
3.- Το πρόσφατο χρηματικό βραβείο (Βραβείο Μελίνας Μερκούρη) του ενός και ημίσεως εκατομμυρίου ευρώ είναι δεδομένο ότι είναι καθαρά συμβολικό και δεν ανταποκρίνεται στις ανάγκες των πόλεων, όπως αυτές διαμορφώνονται στην προσπάθειά τους να ανασυγκροτηθούν και να αναβαθμίσουν τις υποδομές τους, αλλά και να πραγματοποιήσουν τις πολιτιστικές εκδηλώσεις που οργανώνουν. Όμως πιστεύω ότι, όταν μια πόλη αποζητά τον τίτλο της Ευρωπαϊκής Πολιτιστικής Πρωτεύουσας, δεν πρέπει να έχει στόχο τα οικονομικά οφέλη που θα αποκομίσει , αλλά την προβολή του πολιτισμού της χώρας της και τη συμβολή της στη σύσφιξη των πολιτιστικών δεσμών όλων των χωρών της Ευρώπης. Έτσι , όταν λαμβάνεται μια τέτοια απόφαση συμμετοχής στον θεσμό αυτό, θα πρέπει να έχει η Τοπική Αυτοδιοίκηση της πόλης αυτής προγραμματίσει τον τρόπο εξοικονόμησης πόρων και αξιοποίησης του ανθρώπινου δυναμικού που διαθέτει. Ο σωστός οικονομικός προγραμματισμός θα την βοηθήσει σε αυτό.
4.- Κυρίες και Κύριοι Σύνεδροι,
Πράγματι ο θεσμός της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης αποτελεί Τίτλο Τιμής που η Ευρωπαϊκή Ένωση απονέμει . Όμως ο ίδιος αυτός θεσμός μπορεί να αποτελέσει μέσον «προβολής» του Ευρωπαϊκού Πολιτισμού σε Παγκόσμιο Επίπεδο. Ας μην ξεχνάμε ότι η Ευρωπαϊκή Κουλτούρα και η Ευρωπαϊκή Παιδεία αποτελούν θεμέλιο του Πανανθρώπινου Πολιτισμού.
Σήμερα λοιπόν, σε μια εποχή , στην οποία διακυβεύονται οι ηθικές αξίες και διακινδυνεύει η Παγκόσμια Ειρήνη, καλείται η Ευρωπαϊκή Ένωση μέσα από τη διατήρηση του θεσμού της Ευρωπαϊκής Πολιτιστικής Πρωτεύουσας, να διαφυλάξει την Ειρήνη και τη Φιλία των Ευρωπαϊκών λαών και να δώσει ένα μήνυμα Ειρήνης και Φιλίας για όλους τους λαούς του κόσμου.
Ως Έλληνας και ως Δήμαρχος της Νήσου Σαλαμίνας, στης οποίας τα χωρικά ύδατα το 480 π.Χ. διεξήχθη η περίφημη Ναυμαχία και η οποία το 2020 συμπληρώνει 2.500 χρόνια από την διεξαγωγή της, σας καλώ όλους να συνεργασθούμε για τη διατήρηση αλλά και την παράλληλη βελτίωση του θεσμού της Ευρωπαϊκής Πολιτιστικής Πρωτεύουσας.
