ΣΑΛΑΜΙΝΑ, Ο ΤΥΜΒΟΣ ΤΩΝ ΣΑΛΑΜΙΝΟΜΑΧΩΝ

Κοιμήσου Περσεφόνη
στην αγκαλιά της γης
στου κόσμου το μπαλκόνι
ποτέ μην ξαναβγείς.
Νίκος Γκάτσος
            Αναζητώντας τον χώρο της ναυμαχίας έφτασα στο νησί. Ήθελα σαν περνώ τον δρόμο πηγαίνοντας για Αθήνα να αναγνωρίζω τον τόπο. Να δω την ιστορική εικόνα μπροστά στα μάτια μου. Η πρώτη εικόνα απογοητευτική. Ένα παραμελημένο, ξεδοντιασμένο νησί παρά την εμφανή προσπάθεια να ξαναγίνει τόπος. Ο «Άγιος Σώστης», όπως ονομάτιζαν το νησί με την έννοια ότι όλοι εύρισκαν καταφύγιο εκεί από την αρχαιότητα έως και την περίοδο της επανάστασης. Αλλά και μέχρι τους νεώτερους χρόνους διατήρησε την «σωστική του» ιδιότητα ως παραθεριστικό κέντρο από τους ανθρώπους των δυτικών συνοικιών. 


Εκεί που φύτρωνε φλισκούνι κι άγρια μέντα
κι έβγαζε η γη το πρώτο της κυκλάμινο..
 σήμερα μόνο στην  φαντασία. Παραμελημένο και ξεπουπουλιασμένο νησί από την κάθε είδους εκμετάλλευση. Άγονο με κάποιες συστάδες από πεύκα, αποδυναμωμένο από τοπικά αρχιτεκτονικά στοιχεία. Αναζητάς μάταια την ομορφιά που ενέπνευσε τον Σικελιανό κι ήρθε κι έμεινε εδώ.  Οι στίχοι του Γκάτσου έρχονται και ξαναέρχονται άθελα στο μυαλό…  

    Ο χώρος  της ναυμαχίας του 480π.Χ... Μια απαξίωση στο ιστορικό παρελθόν. Πρόσφατα, το 2006!!!, τοποθετήθηκε ένα υπέροχο χάλκινο σύνταγμα αγαλμάτων, του Αχιλλέα Βασιλείου, πάνω σε μια μαρμάρινη βάση σε ένα λοφίσκο στο ακρωτήρι της Κυνόσουρας. Ο τύμβος είναι ένας κυκλικός αδιαμόρφωτος σωρός από πέτρες (ύψους 20μ).  με ξεραμένα στεφάνια πεταμένα παραδίπλα, παλιές σαμπρέλες, σκουπίδια... Μια πρόχειρη περίφραξη, δίχως διαμορφωμένο μονοπάτι… Πρόβατα μπαινοβγαίνουν. Διάσπαρτοι τάφοι από όσους απέμειναν στην περιοχή, αφού καταστράφηκαν 60 περίπου και χρησιμοποιήθηκαν ως υλικό σε νεώτερη κατασκευή. Σαν ο χώρος να δημιουργεί πρόβλημα με την ύπαρξή του και όλοι ή κάποιοι θέλουν να ξεχαστεί. Ούτε μία πινακίδα, ένα κείμενο που να εξηγεί το τι συνέβη, πώς συνέβη, έστω ένα σχεδιάγραμμα της ευφυούς αντιμετώπισης του περσικού στόλου από τον Θεμιστοκλή.
             Έρχονται ξένοι όπως μας είπαν, για να δουν τον τόπο της ναυμαχίας της Σαλαμίνας, επιθυμώντας να έρθουν σε επαφή με την γεωγραφία του τόπου και την ιστορική μνήμη, να προσκυνήσουν. Άραγε έρχονται και σχολεία; Δεν έτυχε (;) να ακούσω σχολική εκδρομή με προορισμό τον τόπο της ναυμαχίας. Να γινόταν το μάθημα επιτόπου.. Να καταλάβουν τα παιδιά πού έστησε τον θρόνο το ο Ξέρξης απέναντι στον λόφο του Αιγάλεω από όπου και παρακολούθησε την συντριβή του στόλου του. Πού στάθηκαν τα πλοία, πού να ήταν ο τύμβος των νεκρών... Να φανταστούν την ναυμαχία..
Ο χώρος της ναυμαχίας

Εκεί που η θάλασσα γινόταν ευλογία
κι ήταν ευχή του κάμπου τα βελάσματα
τώρα καμιόνια κουβαλάν στα ναυπηγεία
άδεια κορμιά σιδερικά παιδιά κι ελάσματα…
     Οι στίχοι συμπληρώνονται άψογα από τον παρακείμενο σκουπιδότοπο πλοίων σε απόσυρση και το διαλυτήριο..  Στο ίδιο σημείο που έγινε η ναυμαχία..  που πιθανόν στο βυθό να υπάρχουν  τα έμβολα των πλοίων, ασπίδες, κράνη.. Το στενό σήμερα είναι το απαύγασμα της περιφρόνησης. Ένας σκουπιδότοπος σιδηρικών.. Κι ας έρχονται να καταθέσουν στεφάνια..
 Στα δεξιά ένας λασπώδης κολπίσκος με ίχνη από την θεμελίωση του παλιού λιμανιού της αρχαίας Σαλαμίνας κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας. Στο πρανές ίχνη από την τότε πόλη που φιλόξενα δέχθηκε τους πρόσφυγες Αθηναίους. Κατά προτροπή του Θεμιστοκλή κατέφυγαν εδώ, όταν έφταναν οι Πέρσες. Από εκεί έβλεπαν την πόλη τους να καίγεται. Απέναντι σήμερα οι καμινάδες της Ελευσίνας, του Ασπρόπυργου που…
..τώρα χωριάτες παζαρεύουν τα τσιμέντα
και τα πουλιά πέφτουν νεκρά στην υψικάμινο...


      Εδώ ο Θεμιστοκλής αποκορύφωσε τα όσα κατέστρωσε το στρατηγικό μυαλό του, για να αποφευχθεί η επέλαση των Περσών στην Πελοπόννησο. Κατάφερε να πείσει τους Αθηναίους ότι τα ξύλινα τείχη ήταν τα καράβια και όχι τα ξύλινα τείχη στην Ακρόπολη. Τους έπεισε να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους. Αναχαίτισε την ανταγωνιστικότητα του σπαρτιάτη Ευρυβιάδη με το «πάταξον μεν, άκουσον δε». Κατάφερε με τέχνασμα να εφαρμόσει το σχέδιο του και να ξεγελάσει και τον Πέρση βασιλιά αλλά και τους δικούς του εγκλωβίζοντας τους Πέρσες στο στενό και υποχρεώνοντας τους έλληνες να τους αντιμετωπίσουν εκεί. Εκεί όπου ήθελε εκείνος, εκμεταλλευόμενος ακόμα και το αεράκι που κατέβαινε από την Στερεά. Κατάφερε με το μυαλό του και την προσωπικότητα του  το ακατόρθωτο. Οι ενεργοί πολίτες της Αθήνας αγωνίστηκαν για την καθημερινότητα τους, γιατί ήταν ελεύθεροι και ήξεραν τι σημαίνει ελευθερία. Ο απλός κάτοικος μετατράπηκε σε πολίτη/οπλίτη αγωνιζόμενο για την αξιοπρέπεια του, για την οικογένεια του, για τα υπάρχοντα του.

Εκεί που σμίγανε τα χέρια τους οι μύστες
ευλαβικά πριν μπουν στο θυσιαστήριο
τώρα πετάνε αποτσίγαρα οι τουρίστες
και το καινούργιο πάν να δουν διυλιστήριο.
           Παραβλέποντας την εικόνα της… ανάπτυξης είδα τον Ξέρξη να κάθεται έκπληκτος και ανήσυχος στον θρόνο του πάνω στο λόφο του Αιγάλεω, την θάλασσα να κοκκινίζει, τα πτώματα να επιπλέουν. Άκουσα τις ιαχές των όπλων, το πλατάγισμα των κοπών, τις φωνές απόγνωσης των βαριά ντυμένων ασιατών, το βαρύγδουπο χτύπημα του εμβόλου των τριηρών στα πλάγια του εχθρικού πλοίου. Τις κραυγές του πόνου αλλά και της νίκης. Τον ήχο από τα πλοία-μηχανές πολέμου. Η τριήρης, μια πολεμική μηχανή που έπαιρνε μπρος με το κέλευσμα του καπετάνιου στους κωπηλάτες. Ένα σώμα άνθρωποι και ξύλα..
      Έφυγα από το λόφο με κατεβασμένο το κεφάλι έχοντας μέσα μου σαν μοιρολόγι το τραγούδι της Περσεφόνης )https://www.youtube.com/watch?v=lImBKj9KV0k). Τουλάχιστον στο μικρό αρχαιολογικό μουσείο της Σαλαμίνας υπάρχουν πληροφορίες για την ναυμαχία, όπου μπορείτε να ενημερωθείτε. 

Κοιμήσου Περσεφόνη
στην αγκαλιά της γης
στου κόσμου το μπαλκόνι
ποτέ μην ξαναβγείς

πηγή:sblogspookatzou.t.gr