- τι μπορούμε να κάνουμε, εμείς ως πολίτες, αλλά και τι πρέπει να κάνει ο Δήμος Σαλαμίνας για να λυθεί το πρόβλημα -
Γράφει ο δημοσιογράφος
Τάσος Καραντής
Σε προηγούμενο άρθρο μας, με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Χελώνας (23/5) είχαμε αναφερθεί στα πολλά περιστατικά τραυματισμένων ή άρρωστων, αλλά – δυστυχώς – κυρίως νεκρών θαλάσσιων χελωνών («Καρέτα-Καρέτα», αλλά κι άλλων ειδών), που παρατηρούνται, τα τελευταία χρόνια, στο νησί της Σαλαμίνας. Μέσα από μια ενδεικτική καταγραφή αυτών των περιστατικών τη δεκαετία που διανύουμε (2011-2018), αυτά είναι τακτικά και μάλιστα αυξανόμενα!
Εξάλλου, ήδη, από τις αρχές του 2018, σε διάστημα μόλις τριών μηνών, οι ερευνητές του Ινστιτούτου Θαλάσσιας Προστασίας «Αρχιπέλαγος» : «εντόπισαν 18 περιστατικά εκβρασμών θαλάσσιων χελωνών, από τις οποίες οι 16 εντοπίστηκαν νεκρές, ενώ μόνο 2 ήταν ζωντανές αλλά σε ιδιαίτερα κακή κατάσταση. Τα περιστατικά αυτά καταγράφηκαν στις ακτές του ανατολικού Αιγαίου σε ακτίνα μόλις 10 ναυτικών μιλίων, μία θαλάσσια περιοχή την οποία παρακολουθούν καθημερινά οι ερευνητές του Ινστιτούτου. Πολυάριθμες άλλες αναφορές εκβρασμών έγιναν σε πολλές άλλες περιοχές της Ελλάδας. Ο πραγματικός συνολικός αριθμός των νεκρών χελωνών είναι άγνωστος, όμως πέρσι καταγράφηκαν από τον Αρχελών περίπου 600 νεκρές χελώνες στην Ελλάδα*, δεδομένου ότι σε μία χώρα όπου η ακτογραμμή που ξεπερνάει τα 18.000 χλμ., η πλειονότητα των εκβρασμών γίνεται σε δυσπρόσιτες ή απομακρυσμένες ακτές με αποτέλεσμα οι περισσότεροι εκβρασμοί να μη γίνονται ποτέ αντιληπτοί, ιδίως εκτός της τουριστικής περιόδου.»**…
Η αυξητική τους αυτή τάση, μας οδήγησε στο να ερευνήσουμε το θέμα, ειδικότερα, κι, έτσι απευθυνθήκαμε στον συνιδρυτή του Ελληνικού Παρατηρητηρίου Βιοποικιλότητας (ΕΠΒ)***, κ. Χρήστο Τακλή, όπου κατά τον οποίο, η αύξηση των θανάτων θαλάσσιων χελωνών στη Σαλαμίνα οφείλεται : «στην ρύπανση και τα απόβλητα που ρίχνονται στην θάλασσα από τα πλοία και το σύστημα αποχετεύσεων της περιοχής, στους αλιείς που τις σκοτώνουν γιατί τους χαλάνε τα δίχτυα, όπως και από αλιευτικά εργαλεία (π.χ. αγκίστρια, πετονιές, κλπ), από τις μηχανές των σκαφών και τέλος από τα πλαστικά, όπου τα μπερδεύουν οι χελώνες με το φαγητό τους, κυρίως μπερδεύουν τις πλαστικές σακούλες με τις μέδουσες».
Παράλληλα με τα αυξητικά περιστατικά των θανάτων θαλάσσιων χελωνών στη Σαλαμίνα, παρατηρούμε και την ανησυχητική επανεμφάνιση των μεδουσών στη θάλασσα της Σαλαμίνας και στις παραλίες του νησιού. Μπορεί αυτή η επανεμφάνιση μεδουσών στη Σαλαμίνα να συσχετίζεται με την έξαρση των θανάτων των θαλάσσιων χελωνών στο νησί; Και ο πάλι ο κ. Χρήστος Τακλής, μας διαφωτίζει : «Οι χελώνες βλέπουνε τις μέδουσες σαν σνακ. Η μείωση των χελωνών μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση των μεδουσών στην Σαλαμίνα αλλά και σε άλλες περιοχές. Αλλά υπάρχουν και άλλοι λόγοι, όπως η υπεραλίευση όπου τα μεγάλα ψάρια πιάνονται και μένουν τα μικρά ψαράκια και οι γόνοι όπου κάποια από αυτά τα τρώνε οι μέδουσες – άρα υπάρχει τροφή για τις μέδουσες χωρίς να έχει θηρευτές, ή η καταστροφή του βυθού όπου νεκρώνονται οι θάλασσες από διάφορους θαλάσσιους οργανισμούς, ή ακόμα και η κλιματική αλλαγή όπου ζεσταίνεται η επιφάνεια της θάλασσας και κάποιες μέδουσες προτιμάνε ζεστά νερά. Επίσης δεν πρέπει να ξεχνάμε πως κάποια ψάρια τρώνε τις μέδουσες και άλλα πλακτονικά είδη».
Ολοκληρώνοντας, κι ευχαριστώντας τον κ. Χ. Τακλή για την επιστημονική του συμβολή στο πρόβλημα, τον ρωτήσαμε τι μπορούμε να κάνουμε, εμείς, ως, ευαίσθητοι περιβαλλοντικά, πολίτες, αλλά και τι πρέπει να κάνει ο Δήμος Σαλαμίνας για να λυθεί ή, έστω, να μειωθεί το πρόβλημα. Ο επίλογος στον κ. Τακλή : «Μια μοναδική λύση δεν υπάρχει και κανείς δεν μπορεί να έχει μια μόνο λύση. Γενικά θα πρέπει να μάθουμε να ζούμε με τις μέδουσες. Όμως δεν χρειάζεται να είμαστε απαισιόδοξοι.
Οι πολίτες
Υπάρχουν διάφορες μικρές λύσεις που θα μπορούσαμε να κάνουμε όλοι μας, όπως έτσι και δούμε κάποιον παράνομο ψαρά να μην διστάσουμε να ειδοποιήσουμε το λιμενικό, να ενημερώσουμε τους ψαράδες για τις επιπτώσεις της υπεραλίευσης και επίσης να τους ενημερώσουμε ότι οι χελώνες βλέπουν σαν σνακ τις μέδουσες και μπορούν να φάνε πολλές.
Ο Δήμος
Επίσης οπωσδήποτε πρέπει να δημιουργήσουμε μικρά πλωτά φράγματα για τις μέδουσες, όπου υπάρχει πρόβλημα, είτε είναι έντονο είτε όχι. Τα μεγάλα φράγματα δεν θα έχουν αποτελεσματικότητα, διότι δεν θα μπορούν να ελέγχονται εύκολα εάν έχουν γεννήσει μέδουσες εντός του φράγματος.
Άλλα μέτρα προστασίας
Επίσης όσοι φοβούνται για τους ίδιους και τα παιδιά τους δεν χρειάζεται να καταστρέψουν τις διακοπές τους, μπορούν να αγοράσουν και να φορούν εσωθερμικές στολές (κατάδυσης) ώστε να είναι καλυμμένο το σώμα τους και να μην κινδυνεύουν από τις μέδουσες. Αλλά το πιο σημαντικό απ’ όλα είναι οι πολίτες να μάθουν να αναγνωρίζουν σωστά τις μέδουσες – όπου μπορούν να τις μάθουν μέσα από τις καρτέλες αναγνώρισης του Ελληνικού Παρατηρητηρίου Βιοποικιλότητας - και να μπορούν να αντιληφθούν άμεσα όταν κολυμπάνε εάν είναι απειλή για αυτούς ή όχι, διότι έχουμε και μέδουσες που όσο και να τις ακουμπάς δεν αισθάνεσαι τίποτα, δηλαδή είναι τελείως ακίνδυνες.».
*Βλ. - Φρίκη με 600 νεκρές θαλάσσιες χελώνες τον χρόνο : http://www.tanea.gr/news/greece/article/5465097/frikh-me-600-nekres-thalassies-xelwnes-ton-xrono/#1
**Βλ. - Έξαρση Θανάτων Θαλάσσιων Χελωνών στο Αιγαίο: http://archipelago.gr/exarsi-thanaton-thalassion-chelonon-sto-egeo/
***Βλ. - Ελληνικό Παρατηρητήριο Βιοποικιλότητας : https://www.biodiversitygr.org/