Αποτελούν τον κορμό των πληρωμάτων του αλιευτικού μας στόλου, επί τρεις δεκαετίες.
Ο αριθμός τους ξεπερνά τους 6.000. Είναι Αιγύπτιοι από το Ισμπέτ Ελ Μπόργκ, της περιοχής Ντομιάτ, το μεγαλύτερο ψαροχώρι της Μεσογείου και δεύτερο στον κόσμο. Εχουν διαρκή αλλά αθέατη παρουσία στις παράκτιες πόλεις μας, γιατί ζουν κυριολεκτικά όλο το 24ωρο, πάνω στα ψαροκάικα. Σε συνθήκες απαράδεκτες.
«Στην πατρίδα τους, το Ντομιάτ, σε όποιο καφενείο κι αν καθήσεις σου μιλούν ελληνικά. Ακόμη και οι παππούδες. Δούλευαν στα καράβια του Νιάρχου και του Ωνάση», μάς λέει ο Πάνος Παπαντωνόπουλος. Παρουσίασε σε ημερίδα στην Καβάλα κοινό πιλοτικό πρόγραμμα ΟΗΕ-Ε.Ε. για τη μετανάστευση και την ανάπτυξη, που αφορά την εξειδίκευση των ψαράδων και την επιστροφή τους για εργασία στη χώρα τους.
Από το ερωτηματολόγιο που συμπλήρωσαν, προκύπτει ότι οι Αιγύπτιοι ψαράδες στην πλειονότητά τους εργάζονται στη χώρα μας πάνω από 10 χρόνια.
Βγαίνουν για ψάρεμα νύχτα και μέρα, αγνοώντας πολλές φορές και τα απαγορευτικά των λιμενικών αρχών. Σπίτι τους, χειμώνα-καλοκαίρι, είναι τα ψαροκάικα. Εκεί κοιμούνται, μαγειρεύουν, πλένουν τα ρούχα τους.
Ψαράδες με πτυχία
Ελάχιστοι αλιεργάτες έχουν πράσινη κάρτα, οι περισσότεροι είναι μετακλητοί. Μετανάστευσαν σε νεαρή ηλικία (18-20 χρόνων), δεν γνωρίζουν να κολυμπούν (!), μιλούν ελληνικά, αλλά δεν ξέρουν να γράφουν. Κάποιοι είναι απόφοιτοι πανεπιστημιακών σχολών, που δεν είχαν άλλη επιλογή...
Ολοι δοκιμάζονται από την απόσυρση των σκαφών, αφού οι νέοι δεν θέλουν ν' ακολουθήσουν το επάγγελμα του πατέρα τους. Η αποζημίωση που προβλέπεται είναι για τα σκάφη κι όχι για τα πληρώματα. Η Κύπρος, για να αποφύγει τη μείωση του αλιευτικού της στόλου, ελλείψει καπετάνιων τούς έδωσε το δικαίωμα να γίνουν. Το ίδιο ζητούν και ελπίζουν να γίνει και στην Ελλάδα. Ωστόσο οι προοπτικές δεν είναι καλές, γιατί υπολογίζεται ότι ο αριθμός των αλιευτικών σκαφών και των Αιγυπτίων αλιεργατών θα μειωθούν την προσεχή πενταετία στο ένα τρίτο. Η κατάσταση επιδεινώνεται λόγω και της μείωσης εργασιών ευρύτερα στις αλιευτικές δραστηριότητες. Ενδεικτικά, στις ιχθυοκαλλιέργειες οι 4 μεγαλύτερες μονάδες είναι υπό την επιτήρηση τραπεζών και παρατηρείται τάση μαζικής μετεγκατάστασης κυρίως στην Ιταλία.
Ομως σε περιπτώσεις εργατικών ατυχημάτων οι Αιγύπτιοι αλιεργάτες δεν έχουν ασφαλιστική κάλυψη, δεν αποζημιώνονται, αντιθέτως απολύονται! Γι' αυτό προσπαθούν να αποκτήσουν τεχνογνωσία στις ιχθυοκαλλιέργειες, και να επιστρέψουν στην πατρίδα τους.
Η συνεργασία των ελληνικών με τις αιγυπτιακές αρχές άρχισε το 2005 και το πιλοτικό πρόγραμμα για εξειδίκευση των ψαράδων επιδοτήθηκε από τον ΟΗΕ και την Ε.Ε. Ο υπεύθυνος του έργου, Π. Παπαντωνόπουλος (ANCE), διευκρινίζει πως πρόκειται για πρωτοβουλία προς αντιστάθμιση αυστηρών κανόνων που επέβαλαν. Εδώ και μερικά χρόνια η Ελλάδα εφαρμόζει αυστηρή μετακλητή μετανάστευση, χωρίς την παροχή πράσινης κάρτας. Η συμφωνία που υπέγραψε με την Αίγυπτο προβλέπει οι Αιγύπτιοι ψαράδες που απασχολούνται εδώ να επιστρέψουν στη χώρα τους.
Τα σκάφη θα δέσουν
«Το 70% από τις ανεμότρατες σταματούν το ψάρεμα», επισημαίνει ο πρόεδρος του αλιευτικού συνεταιρισμού Σαλαμίνας, Χρήστος Κοκλιώτης, και προσθέτει: Οι Ελληνες δεν ακολουθούν πλέον το επάγγελμα. Ετσι δουλεύουμε με Αιγύπτιους που δεν μπορούν να επιβιώσουν με τα χρήματα που αμείβονται. Σημειώνεται ραγδαία μείωση των σκαφών. Η αλιεία εξαφανίζεται.
Με 300 ευρώ το μήνα
Ο 33χρονος Μοχάμεντ δουλεύει στα ψαροκάικα της Καβάλας από 16 χρόνων. Θυμάται τότε «που το αφεντικό κατέβηκε στο χωριό (στο Ισμπέτ Ελ Μποργκ) και διάλεγε παιδιά για δουλειά. Αν τα αφεντικά στα καΐκια, ζητούν τώρα 3.000 άτομα, φέρνουν 10.000».
Κάθε νεαρός πληρώνει για τη μεταφορά του 2.000 ευρώ, αλλά οι περισσότεροι από τους νεοφερμένους Αιγύπτιους δεν βρίσκουν δουλειά και επιστρέφουν στην πατρίδα τους.
Δουλεύουμε δύο μήνες χωρίς χρήματα, μόνο για να δηλώσουμε το όνομα του αφεντικού στα χαρτιά. Ο νόμος δεν επιτρέπει να αλλάξουμε αφεντικό. Τους τρεις μήνες που δεν βγαίνουν για ψάρεμα δεν αμείβονται και στους τέσσερις μήνες του ψαρέματος οι αμοιβές κυμαίνονται στα 400-500 ευρώ. Η υψηλότερη αμοιβή, που παίρνουν ορισμένοι από τους παλιότερους, είναι 1.000 ευρώ, αλλά ξοδεύουμε 200 ευρώ το μήνα για τρόφιμα». Για τις συνθήκες στα αλιευτικά, λέει: «Καλύτερα να μη δεις πώς είναι αποθηκευμένα. Αν χτυπήσει κάποιος στη δουλειά τον διώχνουν και ο "μανάβης" φέρνει άλλον, φθηνότερο. Το νερό δεν φθάνει ούτε για πλύσιμο. Δουλεύουμε ολόκληρη τη νύχτα, ακόμα και με 10 Μποφόρ. Εκεί μέσα τρώμε και κοιμόμαστε. Ασφάλεια δεν υπάρχει στα ψαράδικα. Κινδυνεύουμε να πάρουμε φωτιά από την γκαζιέρα που μαγειρεύουμε. Φαρμακείο δεν υπάρχει, ούτε μία γάζα. Αλλά σήμερα ούτε τα αφεντικά βγάζουν λεφτά από το ψάρι. Γι' αυτό δεν έχουμε απαιτήσεις».
Ο Αχμέτ Ελκινίνι, που ζει σε άλλο καΐκι με πλήρωμα 15 Αιγύπτιους, μας λέει ότι μόνο στα καΐκια της Καβάλας ψαρεύουν 400 Αιγύπτιοι και πληρώνονται με μερτικό. Περίπου 300 ευρώ το μήνα...