«Κόκκινοι» δήμοι: Ο... λογαριασμός στους δημότες

Τη γνωστή μέθοδο με βάση την οποία ο πολίτης (και μάλιστα ο αδύναμος οικονομικά) καλείται να καλύψει τα ελλείμματα του κράτους εφαρμόζει το πολυνομοσχέδιο που κατατέθηκε αργά το βράδυ της Δευτέρας στη Βουλή, και σε μικροκλίμακα, στους δήμους. Έτσι, σύμφωνα με το Μεσοπρόθεσμο Πρόγραμμα Δημοσιονομικής Πολιτικής 2013-2016 (ΜΠΔΣ), οι δημότες που τυγχάνει να κατοικούν σε «κόκκινους» δήμους, θα κληθούν να πληρώσουν το...μάρμαρο της κακοδιαχείρισης στο δήμο τους.

Με ποιόν τρόπο; Με την αύξηση στη φορολογία των ακινήτων τους αλλά και των δημοτικών τελώνς και φόρων. Ειδικότερα, μέσα από το Παρατηρητήριο Οικονομικής Αυτοτέλειας των ΟΤΑ που δημιουργείται, και το οποίο δε θέλουν οι δήμαρχοι, επιβάλλεται αύξηση σε φόρους και τέλη, όπως το Τέλος Ακίνητης Περιουσίας (ΤΑΠ) μέχρι και 3 τοις χιλίοις.

Όπως σημειώνεται στο ΜΠΔΣ, το Παρατηρητήριο θα μπορεί, εφόσον οι αρχικές του υποδείξεις προς τον «κόκκινο» δήμο για την οικονομική του εξυγίανση δε φέρουν αποτέλεσμα, να ζητεί από το υπουργείο Εσωτερικών να «βάλει» το συγκεκριμένο δήμο στο Πρόγραμμα Εξυγίανσης, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την «τσέπη» του δημότη, το οποίο το λέει καθαρά στο κεφάλαιο ΣΤ.4. «Παρατηρητήριο Οικονομικής Αυτοτέλειας των ΟΤΑ» και στην παράγραφο 6 (υποπαράγραφοι στ' και ζ'):
«Εφόσον η εκτέλεση του προϋπολογισμού του ΟΤΑ εξακολουθεί να παρουσιάζει σοβαρή απόκλιση σε σχέση με τους τιθέμενους στόχους, με απόφαση του Υπουργού Εσωτερικών, που εκδίδεται ύστερα από αιτιολογημένη εισήγηση του Παρατηρητηρίου, υπάγεται υποχρεωτικά σε Πρόγραμμα Εξυγίανσης. Η ένταξη στο ανωτέρω Πρόγραμμα συνεπάγεται την υποχρέωση εφαρμογής, κατά περίπτωση μέρους ή του συνόλου, των κάτωθι παρεμβάσεων:
στ) αύξηση των ιδίων εσόδων από φόρους, τέλη, δικαιώματα και εισφορές
ζ) αύξηση του ανώτατου συντελεστή επιβολής του Τέλους Ακίνητης Περιουσίας για τα ακίνητα που βρίσκονται στην εδαφική περιφέρεια του δήμου σε ποσοστό μέχρι και 3‰ και επιβολή του τέλους υποχρεωτικά από το δήμο σύμφωνα με το ποσοστό αυτό μέχρι την οικονομική εξυγίανσή του. Ομοίως, αύξηση του συντελεστή επιβολής του τέλους επί των ακαθαρίστων εσόδων και παρεπιδημούντων από 0,5% μέχρι και 2%» (περισσότερα βλ. παρακάτω).
Να σημειωθεί πως με την ένταξη στο Πρόγραμμα Εξυγίανσης μέσω του Παρατηρητηρίου, μεταξύ άλλων, περιορίζονται οι δαπάνες «μόνο σε υποχρεώσεις μισθοδοσίας και λοιπές απολύτως ανελαστικές δαπάνες χρησιμοποιώντας προς τούτο, καθ' όλο ή κατά μέρος και τη ΣΑΤΑ», λαμβάνεται κάθε μέτρο και πράξη «που προβλέπεται από τη νομοθεσία προς διασφάλιση της είσπραξης των απαιτήσεων του ΟΤΑ και την αντιμετώπιση της φοροδιαφυγής», περιορίζονται οι προσλήψεις (που έτσι και αλλιώς έχουν απαγορευθεί στους δήμους μέχρι 31/12/2016) και επιβάλλονται υποχρεωτικές μετατάξεις προσωπικού.
Τι είναι το Παρατηρητήριο
Σύμφωνα με το ΜΠΔΣ, το υπουργείο Εσωτερικών προκειμένου να ενισχύσει τα υφιστάμενα θεσμικά εργαλεία για την επίτευξη της οικονομικής εξυγίανσης των ΟΤΑ, προχωρά στη δημιουργία «Παρατηρητηρίου Οικονομικής Αυτοτέλειας των ΟΤΑ». Θα ποτελείται από πέντε μέλη, ήτοι έναν Σύμβουλο του Ελεγκτικού Συνεδρίου, ο οποίος θα προεδρεύει, το Γενικό Διευθυντή Οικονομικών Υπηρεσιών του Υπουργείου Εσωτερικών, το Διευθυντή Οικονομικών ΟΤΑ, έναν εκπρόσωπο της Κεντρικής Ένωσης Δήμων Ελλάδας προκειμένου για δήμους ή έναν εκπρόσωπο της Ένωσης Περιφερειών Ελλάδας προκειμένου για περιφέρειες, καθώς και το Γενικό Διευθυντή Θησαυροφυλακίου του Προϋπολογισμού του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους, με δικαίωμα αρνησικυρίας. Επιπλέον, στη σύνθεση της Επιτροπής δύνανται να συμμετέχουν, άνευ δικαιώματος ψήφου, μέχρι και δύο εμπειρογνώμονες.
Το ΜΠΔΣ δίνει τη δυνατότητα στο Παρατηρητήριο να παρακολουθεί σε μηνιαία βάση την πιστή εφαρμογή του προϋπολογισμού των ΟΤΑ της χώρας, λαμβανομένου υπόψη του ετήσιου προγράμματος δράσης και του πενταετούς επιχειρησιακού προγράμματος κάθε δήμου και περιφέρειας, παρέχοντας τα απαραίτητα εργαλεία για την οικονομική εξυγίανση και τον εξορθολογισμό των δαπανών τους. Στην περίπτωση που διαπιστώνει αποκλίσεις θα εισηγείται, σε συνεργασία με τον ΟΤΑ, τις αναγκαίες κατά περίπτωση δημοσιονομικές και διαθρωτικές παρεμβάσεις προκειμένου να διασφαλίζεται η χρηστή οικονομική διαχείριση.


ΣΤ.4. ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΗΡΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΑΥΤΟΤΕΛΕΙΑΣ
ΤΩΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ ΤΟΠΙΚΗΣ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ
1. Συνιστάται στο Υπουργείο Εσωτερικών Παρατηρητήριο Οικονομικής Αυτοτέλειας των ΟΤΑ (εφεξής «Παρατηρητήριο») με σκοπό τη συνεχή παρακολούθηση σε μηνιαία βάση της εκτέλεσης του Προϋπολογισμού των ΟΤΑ και των Νομικών τους Προσώπων που εντάσσονται στο Μητρώο των Φορέων Γενικής Κυβέρνησης.
2. Το Παρατηρητήριο συγκροτείται με Απόφαση του Υπουργού Εσωτερικών και αποτελείται από έναν Σύμβουλο του Ελεγκτικού Συνεδρίου ως Πρόεδρο, ο οποίος ορίζεται σύμφωνα με τις διατάξεις του Κώδικα Δικαστικών Λειτουργών, το Γενικό Διευθυντή Οικονομικών Υπηρεσιών του Υπουργείου Εσωτερικών, τον αρμόδιο Διευθυντή της Γενικής Διεύθυνσης Οικονομικών Υπηρεσιών του Υπουργείου Εσωτερικών, έναν εκπρόσωπο της Κεντρικής Ένωσης Δήμων Ελλάδας ο οποίος ορίζεται με απόφαση του ΔΣ της Κεντρικής Ένωσης Δήμων Ελλάδας, προκειμένου για δήμους, ή έναν εκπρόσωπο της Ένωσης Περιφερειών Ελλάδας, προκειμένου για περιφέρειες, και τον Γενικό Διευθυντή Θησαυροφυλακίου του Προϋπολογισμού του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους, η σύμφωνη γνώμη του οποίου απαιτείται για την έκδοση απόφασης από το Παρατηρητήριο. Στο Παρατηρητήριο δύνανται, με την ίδια Απόφαση, να ορίζονται μέχρι και δύο εμπειρογνώμονες εγνωσμένου κύρους χωρίς δικαίωμα ψήφου.
3. Το Παρατηρητήριο υποστηρίζεται διοικητικά από τη Γενική Διεύθυνση Οικονομικών Υπηρεσιών του Υπουργείου Εσωτερικών, στην οποία δύναται να αποσπάται ή να μετατάσσεται εξειδικευμένο προσωπικό πανεπιστημιακής εκπαίδευσης από το δημόσιο, τους ΟΤΑ, νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου και φορείς του ευρύτερου δημόσιου τομέα, με κοινή απόφαση του Υπουργού Εσωτερικών και του κατά περίπτωση αρμόδιου Υπουργού, κατά παρέκκλιση κάθε άλλης γενικής ή ειδικής διάταξης.
4. Αρμοδιότητα του Παρατηρητηρίου είναι ο έλεγχος της ορθής εκτέλεσης του προϋπολογισμού και της εν γένει πορείας των οικονομικών των ΟΤΑ, καθώς και των νομικών τους προσώπων, όπως αυτές αποτυπώνονται στον προϋπολογισμό τους, καθώς και στο ετήσιο πρόγραμμα δράσης και στο πενταετές επιχειρησιακό πρόγραμμά του κάθε Δήμου και Περιφέρειας που προβλέπονται στα άρθρα 266 και 268 ν.3852/2010.
5. Η αρμόδια για την εποπτεία του ΟΤΑ αρχή αποστέλλει στο Παρατηρητήριο σε ηλεκτρονική μορφή τον εγκεκριμένο προϋπολογισμό του και το ετήσιο πρόγραμμα δράσης του, τα οποία, μαζί με το πενταετές επιχειρησιακό του πρόγραμμα, αναρτώνται στην ιστοσελίδα του Υπουργείου Εσωτερικών.
Το Παρατηρητήριο με βάση μηναία στοιχεία εκτέλεσης του προϋπολογισμού, που παρακολουθεί η Γενική Διεύθυνση Οικονομικών Υπηρεσιών, με τα εργαλεία των Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών που έχει στη διάθεσή της, καθώς και με πρόσθετα στοιχεία που παρέχει ο ΟΤΑ, εφόσον του ζητηθεί, αξιολογεί και ελέγχει την πορεία της εκτέλεσης του προϋπολογισμού. Σε περίπτωση που διαπιστώσει σοβαρή απόκλιση από τα έσοδα ή τις δαπάνες, επισημαίνει στον ΟΤΑ και στην αρμόδια για την εποπτεία του Αρχή στοιχεία από τα οποία προκύπτει η σοβαρή απόκλιση από τους στόχους, παρέχοντας ταυτόχρονα οδηγίες και εισηγούμενο μεθόδους προς αποφυγή δημιουργίας ελλείμματος.
Ο ΟΤΑ υποχρεούται να λάβει υπόψη του τις επισημάνσεις του Παρατηρητηρίου και τα αποτελέσματα της εφαρμογής τους λαμβάνονται υπόψη κατά τον τριμηνιαίο έλεγχο του προϋπολογισμού του.
Σε αυτό το πλαίσιο, ο ΟΤΑ δύναται να λάβει τα μέτρα που αναφέρονται στις περιπτώσεις της παρ. 6 του παρόντος, ενημερώνοντας το Παρατηρητήριο, και να ζητήσει τη συνδρομή του Υπουργείου Εσωτερικών και κάθε άλλης αρμόδιας αρχής για τη διασφάλιση της άμεσης εφαρμογής των μέτρων αυτών. Όλες οι δημόσιες αρχές και υπηρεσίες υποχρεούνται να παρέχουν άμεσα κάθε συνδρομή που τους ζητείται και να προβαίνουν στις αναγκαίες ενέργειες και διοικητικές πράξεις.
6. Εφόσον η εκτέλεση του προϋπολογισμού του ΟΤΑ εξακολουθεί να παρουσιάζει σοβαρή απόκλιση σε σχέση με τους τιθέμενους στόχους, με απόφαση του Υπουργού Εσωτερικών, που εκδίδεται ύστερα από αιτιολογημένη εισήγηση του Παρατηρητηρίου, υπάγεται υποχρεωτικά σε Πρόγραμμα Εξυγίανσης.
Η ένταξη στο ανωτέρω Πρόγραμμα συνεπάγεται την υποχρέωση εφαρμογής, κατά περίπτωση μέρους ή του συνόλου, των κάτωθι παρεμβάσεων:
α) περιορισμό των δαπανών μόνο σε υποχρεώσεις μισθοδοσίας και λοιπές απολύτως ανελαστικές δαπάνες χρησιμοποιώντας προς τούτο, καθ' όλο ή κατά μέρος και τη ΣΑΤΑ.
β) υποχρέωση λήψης κάθε μέτρου και πράξης που προβλέπεται από τη νομοθεσία προς διασφάλιση της είσπραξης των απαιτήσεων του ΟΤΑ και την αντιμετώπιση της φοροδιαφυγής
γ) περιορισμό των προσλήψεων
δ) επιβολή υποχρεωτικών μετατάξεων προσωπικού
ε) πρόσβαση στο Λογαριασμό Εξυγίανσης και Αλληλεγγύης της Αυτοδιοίκησης του άρθρου 263, οι πόροι του οποίου διατίθενται αποκλειστικά για τη χρηματοδότηση του προγράμματος εξυγίανσης.
στ) αύξηση των ιδίων εσόδων από φόρους, τέλη, δικαιώματα και εισφορές
ζ) αύξηση του ανώτατου συντελεστή επιβολής του Τέλους Ακίνητης Περιουσίας για τα ακίνητα που βρίσκονται στην εδαφική περιφέρεια του δήμου σε ποσοστό μέχρι και 3‰ και επιβολή του τέλους υποχρεωτικά από το δήμο σύμφωνα με το ποσοστό αυτό μέχρι την οικονομική εξυγίανσή του. Ομοίως, αύξηση του συντελεστή επιβολής του τέλους επί των ακαθαρίστων εσόδων και παρεπιδημούντων από 0,5% μέχρι και 2%.
7. Κατά την άσκηση των καθηκόντων τους το Παρατηρητήριο και η Γενική Διεύθυνση Οικονομικών Υπηρεσιών έχουν πρόσβαση σε κάθε στοιχείο απαραίτητο για την άσκηση των αρμοδιοτήτων τους και για το σκοπό αυτό όλες οι δημόσιες αρχές και υπηρεσίες υποχρεούνται να διασφαλίζουν την ακώλυτη πρόσβασή τους σε αρχεία και βάσεις δεδομένων. Για τον ίδιο σκοπό, οι δημόσιες αρχές και υπηρεσίες έχουν υποχρέωση να παρέχουν κάθε αναγκαία συνδρομή και παροχή στοιχείων στους ΟΤΑ.
8. Η προθεσμία της παρ.5 του πρώτου άρθρου της από 30.4.2012 Πράξης Νομοθετικού Περιεχομένου «Ρυθμίσεις θεμάτων εφαρμογής των νόμων 3864/2010, 4021/2011, 4046/2012, 4051/2012 και 4071/2012, που κυρώθηκε με το άρθρο δεύτερο του ν.4079/2012, παρατείνεται αφότου έληξε έως την 31.12.2012.