Στη χώρα μας το 31,98% των παιδιών έχει βιώσει σχολικό εκφοβισμό είτε κάποιες φορές είτε κατ’ επανάληψη, σύμφωνα με το Χαμόγελο του Παιδιού. Το ποσοστό αυτό φέρνει, μάλιστα, την Ελλάδα στην τέταρτη θέση πανευρωπαϊκά. Πρώτη είναι η Λιθουανία (51,65%), δεύτερη η Εσθονία (50,20%) και τρίτη η Βουλγαρία (34,66%), ενώ στην πέμπτη θέση ακολουθεί η Λετονία (25,21%). Το 2014, από τις 719 κλήσεις που δέχθηκε το Χαμόγελο του Παιδιού οι 351 αφορούσαν υποθέσεις bullying.
Μιλώντας στην ATHENS VOICE, ο ψυχολόγος του Χαμόγελου του Παιδιού Χρήστος Φουσιάνης και απαντώντας στο ερώτημα «εάν υπάρχει το αίσθημα του φόβου όσον αφορά την καταγγελία ενός περιστατικού bullying», σημείωσε ότι όσοι και όσες καλούν στο 1056 έχουν μέσα τους έντονα συναισθήματα όπως φόβο, θυμό και ντροπή. Παράλληλα, τόνισε ότι αυτό το φαινόμενο εντοπίζεται κυρίως στις ηλικίες 7-10, καθώς επίσης και στις ηλικίες 13-17. «Τα παιδιά που αποκαλύπτουν στους οικείους τους ότι έχουν πέσει θύματα εκφοβισμού είναι πραγματικά λίγα γιατί αισθάνονται ότι αν το πουν θα αυτοενοχοποιηθούν» λέει ο κ. Φουσιάνης.
Το κοινό μας μυστικό
Σύμφωνα με έρευνα της ΕΨΥΠΕ (Εταιρεία Ψυχοκοινωνικής Υγείας του Παιδιού και του Εφήβου), η οποία πραγματοποιήθηκε την περίοδο 2011-2013 σε 50 δημοτικά της Αττικής και σε 2.500 μαθητές της Δ΄, Ε΄και ΣΤ΄ τάξης, το ποσοστό των παιδιών που εκφοβίζονται ανέρχεται στο 15,5%, ενώ αυτών που εκφοβίζουν στο 5,4%. Το 2010 το ποσοστό των παιδιών που εκφοβίζονταν ήταν σαφώς μικρότερο, στο 7,9%.
Επιπλέον, το 42% των εκπαιδευτικών εκτιμά ότι τα περιστατικά ενδοσχολικής βίας και παραβατικότητας υποβαθμίζονται ή αποσιωπούνται. Μάλιστα μόνο ένα 10% των παιδιών-θυμάτων που δέχονται οποιαδήποτε μορφής βίας λαμβάνουν επαγγελματική υποστήριξη στην Ελλάδα. Σε πανευρωπαϊκό επίπεδο και όπως προκύπτει από έρευνα του βρετανικού οργανισμού BeatBullying, το 55% των παιδιών που έχουν υποστεί bullying υποστηρίζουν ότι βιώνουν συμπτώματα κατάθλιψης με περισσότερο από το 1/3 των παιδιών να λένε ότι έκαναν κακό στον εαυτό τους ή σκέφτηκαν να αυτοκτονήσουν.
Αναγνωρίστε τα συμπτώματα
Οι μορφές του σχολικού εκφοβισμού είναι πολλές, ακολουθούν οι πιο χαρακτηριστικές.
1. Physical bullying. Σε αυτή την περίπτωση ο θύτης μεταχειρίζεται φυσική βία, όπως γρονθοκοπήματα, κλωτσιές, σπρωξιές, καθώς επίσης άρπαγμα ή ακόμα και φθορά της ατομικής ιδιοκτησίας.
2. Λεκτικός εκφοβισμός. Ο θύτης ενοχλεί κατ’ επανάληψη το στόχο του, τον κοροϊδεύει, τον βρίζει και τον προσβάλλει γενικότερα με λόγια και βωμολοχίες.
3. Έμμεσος ή κοινωνικός εκφοβισμός. Ο θύτης ή οι θύτες απομονώνουν κοινωνικά τα θύματά τους, τους αγνοούν επιδεικτικά, διαδίδουν ψέματα σε βάρος τους.
4. Εκβιασμός. Τα θύματα δέχονται απειλές από τους θύτες και αναγκάζονται να τους δώσουν το χαρτζιλίκι τους κ.λπ.
5. Oπτικός εκφοβισμός. Όταν ο θύτης γράφει ένα προσβλητικό σημείωμα για το θύμα και χέρι με χέρι φτάνει στο ίδιο το θύμα.
6. Ηλεκτρονικός εκφοβισμός. Εδώ ο θύτης χρησιμοποιεί τα ηλεκτρονικά μέσα για να απειλήσει το θύμα του. Σύμφωνα με έρευνες, αυτό το φαινόμενο παρατηρείται κυρίως σε Αγγλία, Καναδά και ΗΠΑ, με τάση εξάπλωσης και σε άλλες χώρες.
7. Σεξουαλικός εκφοβισμός. Ο δράστης επιτίθεται στο θύμα του με αισχρά σκίτσα, ανήθικες χειρονομίες και σχόλια σεξουαλικού περιεχομένου. Μάλιστα ο θύτης μπορεί να ακουμπά το θύμα σε διάφορα σημεία του σώματός του παρά τη θέλησή του.
8. Ρατσιστικός εκφοβισμός. Σε αυτή την περίπτωση ο θύτης επιτίθεται στο θύμα του μέσω σωματικής, κοινωνικής ή ακόμα και ψυχολογικής βίας, και έχει ως στόχο το στιγματισμό όσον αφορά την κοινωνική, την οικονομική κατάσταση, την προφορά ή απλώς το ότι ο στόχος είναι καινούριος στη γειτονιά και το σχολείο.
2. Λεκτικός εκφοβισμός. Ο θύτης ενοχλεί κατ’ επανάληψη το στόχο του, τον κοροϊδεύει, τον βρίζει και τον προσβάλλει γενικότερα με λόγια και βωμολοχίες.
3. Έμμεσος ή κοινωνικός εκφοβισμός. Ο θύτης ή οι θύτες απομονώνουν κοινωνικά τα θύματά τους, τους αγνοούν επιδεικτικά, διαδίδουν ψέματα σε βάρος τους.
4. Εκβιασμός. Τα θύματα δέχονται απειλές από τους θύτες και αναγκάζονται να τους δώσουν το χαρτζιλίκι τους κ.λπ.
5. Oπτικός εκφοβισμός. Όταν ο θύτης γράφει ένα προσβλητικό σημείωμα για το θύμα και χέρι με χέρι φτάνει στο ίδιο το θύμα.
6. Ηλεκτρονικός εκφοβισμός. Εδώ ο θύτης χρησιμοποιεί τα ηλεκτρονικά μέσα για να απειλήσει το θύμα του. Σύμφωνα με έρευνες, αυτό το φαινόμενο παρατηρείται κυρίως σε Αγγλία, Καναδά και ΗΠΑ, με τάση εξάπλωσης και σε άλλες χώρες.
7. Σεξουαλικός εκφοβισμός. Ο δράστης επιτίθεται στο θύμα του με αισχρά σκίτσα, ανήθικες χειρονομίες και σχόλια σεξουαλικού περιεχομένου. Μάλιστα ο θύτης μπορεί να ακουμπά το θύμα σε διάφορα σημεία του σώματός του παρά τη θέλησή του.
8. Ρατσιστικός εκφοβισμός. Σε αυτή την περίπτωση ο θύτης επιτίθεται στο θύμα του μέσω σωματικής, κοινωνικής ή ακόμα και ψυχολογικής βίας, και έχει ως στόχο το στιγματισμό όσον αφορά την κοινωνική, την οικονομική κατάσταση, την προφορά ή απλώς το ότι ο στόχος είναι καινούριος στη γειτονιά και το σχολείο.
Τα σημάδια στο παιδί-θύμα
«Όταν ένα παιδί αποφεύγει να πάει στο σχολείο ή να βγει έξω, έχει αυξημένη νευρικότητα την ώρα που γυρίζει σπίτι ή φαίνεται να είναι κλεισμένο στον εαυτό του, η αιτία μπορεί να είναι μια τέτοια συμπεριφορά συμμαθητών ή άλλων συνομηλίκων του εναντίον του». -Συνήγορος του Παιδιού
Ομοφοβικό-τρανσφοβικό bullying
Το 76% της ηλικιακής ομάδας 18-24 δηλώνει πως κατά τη σχολική εκπαίδευση πριν την ηλικία των 18 αντιμετώπισε αρνητικά σχόλια ή αρνητική συμπεριφορά στο σχολείο επειδή είναι LGBT.
Το 97% των ερωτηθέντων αναφέρει ότι κατά τη διάρκεια της σχολικής εκπαίδευσης πριν την ηλικία των 18 άκουσε αρνητικά σχόλια ή υπήρξε μάρτυρας αρνητικής συμπεριφοράς, επειδή κάποιο μέλος του διδακτικού προσωπικού
θεωρήθηκε LGBT.
Σχεδόν ένας στους τρεις ερωτηθέντες αναφέρει ότι αισθάνθηκε πως έγινε διάκριση σε βάρος του από μέλος του προσωπικού εκπαιδευτικού ιδρύματος εντός του περασμένου έτους επειδή είναι LGBT.
Πηγή: Έρευνα ÇEU LGBT SurveyÈ του Οργανισμού Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ, δημοσιεύθηκε τον Μάιο του 2013.
Το 97% των ερωτηθέντων αναφέρει ότι κατά τη διάρκεια της σχολικής εκπαίδευσης πριν την ηλικία των 18 άκουσε αρνητικά σχόλια ή υπήρξε μάρτυρας αρνητικής συμπεριφοράς, επειδή κάποιο μέλος του διδακτικού προσωπικού
θεωρήθηκε LGBT.
Σχεδόν ένας στους τρεις ερωτηθέντες αναφέρει ότι αισθάνθηκε πως έγινε διάκριση σε βάρος του από μέλος του προσωπικού εκπαιδευτικού ιδρύματος εντός του περασμένου έτους επειδή είναι LGBT.
Πηγή: Έρευνα ÇEU LGBT SurveyÈ του Οργανισμού Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ, δημοσιεύθηκε τον Μάιο του 2013.
Τηλεφωνικές γραμμές για παιδιά & εφήβους
1056 Εθνική Τηλεφωνική Γραμμή για τα Παιδιά
800 1132000 Συνήγορος του Παιδιού
1107 Εθνική Γραμμή
Παιδικής Προστασίας
116 111 Ευρωπαϊκή Γραμμή Στήριξης Παιδιών και Εφήβων
800 1180015 Γραμμή Βοήθειας ΥποΣΤΗΡΙΖΩ
11525 Γραμμή Μαζί για το Παιδί
800 1132000 Συνήγορος του Παιδιού
1107 Εθνική Γραμμή
Παιδικής Προστασίας
116 111 Ευρωπαϊκή Γραμμή Στήριξης Παιδιών και Εφήβων
800 1180015 Γραμμή Βοήθειας ΥποΣΤΗΡΙΖΩ
11525 Γραμμή Μαζί για το Παιδί
Χρήσιμα links
Δίκτυο Κατά της Βίας στο Σχολείο: antibullyingnetwork.gr
Συνήγορος του Παιδιού: 0-18.gr
ΕΨΥΠΕ: antibullying.gr
Ίδρυμα Μαραγκοπούλου για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου: mfhr.gr
Ινστιτούτο Υγείας του Παιδιού: ich-mhsw.gr
Συνήγορος του Παιδιού: 0-18.gr
ΕΨΥΠΕ: antibullying.gr
Ίδρυμα Μαραγκοπούλου για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου: mfhr.gr
Ινστιτούτο Υγείας του Παιδιού: ich-mhsw.gr