Η τελευταία φορά που είδα την «Ελένη Π.», το μεγαλύτερο πέραμα που είχε διασωθεί στη χώρα, μήκους 20 μ., ήταν το 2014, στο καρνάγιο Κουπετώρη, στη Σαλαμίνα. Εμοιαζε με πληγωμένο κήτος που είχε συρθεί έξω από το νερό.
Είχε μεταφερθεί εκεί από την Υδρα το 2000 με σκοπό να επισκευαστεί, ώστε να παραμείνει αξιόπλοη, καθώς αποτελούσε μοναδικό δείγμα ξυλοναυπηγικής. Οι προσπάθειες της σωτηρίας της ξεκίνησαν από την Ντίνα Αδαμοπούλου, διευθύντρια του Ναυτικού Μουσείου – Αρχείου Υδρας, και τον αρχιτέκτονα – ναυπηγό Κώστα Δαμιανίδη, ο οποίος ειδικεύεται στα παραδοσιακά ξύλινα σκάφη.
Εξαιτίας γραφειοκρατικών θεμάτων και χρόνιων καθυστερήσεων, το σχέδιο δεν τελεσφόρησε. Το σκαρί κατέρρευσε πριν από λίγο καιρό και τώρα το μόνο που μπορεί να γίνει είναι η ελεγχόμενη διάλυσή του, ώστε να διασωθούν ορισμένα μέρη που δεν έχουν σαπίσει. Σκαρμοί, στραβόξυλα, ορισμένα άλλα ξύλινα στοιχεία θα είναι ό,τι έχει απομείνει από τον ένδοξο πλου της «Ελένης Π.» στον χρόνο. Αλλη μια ιστορία αχαριστίας και αβελτηρίας της ελληνικής πολιτείας – κι ας χρωστά τα πάντα στη θάλασσα.
Το σκαρί στο καρνάγιο Κουπετώρη, στη Σαλαμίνα (φωτ. KOKKALIAS PHOTOGRAPHY).
Η «Ελένη Π.» ξεκίνησε να σκαρώνεται στη Σκιάθο το 1939, όμως ο πόλεμος σταμάτησε για λίγο την αποπεράτωσή της. Την έφτιαξε με πολύ μεράκι ένας από τους καλύτερους μάστορες του καιρού εκείνου, ο Γιώργης Μυτιληναίος. Είχε επιβλητικό μέγεθος και πλεύση όλο χάρη. Ανθεκτική στον υψίσυχνο κυματισμό του αρχιπελάγους, άτρωτη στα μεγάλα ταξίδια, άλλαξε τρεις ιδιοκτήτες μέχρι να βρεθεί, στις αρχές του 1970, στην Υδρα. Την αγόρασε ο Παναγιώτης Βλαχόπουλος και για πολλά χρόνια απετέλεσε το σκαρί που εξυπηρέτησε όλες τις ανάγκες των κατοίκων του νησιού. Τρόφιμα, οικοδομικά υλικά, έπιπλα, γλάστρες με μυριστικά έφθαναν στο νησί με το υπάκουο σκαρί από τον Πειραιά.
Η ομορφιά του περάματος ήταν τέτοια, που συγκίνησε έναν παλιό πρόεδρο της ποδοσφαιρικής ομάδας Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ, ο οποίος θέλησε να πάρει την «Ελένη Π.» στον Τάμεση. Ο κίνδυνος να χαθεί για πάντα από την Ελλάδα κινητοποίησε την Ντίνα Αδαμοπούλου, που κατάφερε να την αγοράσει για το μουσείο, χάρη σε μια χορηγία του ιδρύματος Ι. Φ. Κωστόπουλου. Τότε μεταφέρθηκε στη Σαλαμίνα, αλλά δεν σώθηκε.
Είναι τραγικό ότι ένα διατηρητέο σκαρί είχε αυτή την τύχη, ενώ και χιλιάδες άλλα πανέμορφα ξύλινα σκάφη διαλύονται από μπουλντόζες για να πάρουν οι ψαράδες τις επιδοτήσεις της Ε.Ε. Τα μόνα καλά νέα είναι ότι τα χνάρια του σκαριού δεν θα χαθούν. Τα τμήματα που θα σωθούν θα εκτεθούν στο καΐκι «Ευαγγελίστρια», που έκανε δωρεά ο Πάνος Λασκαρίδης στο Ναυτικό Μουσείο Υδρας, ενώ κάποια άλλα μπορεί και να καταλήξουν στο νέο μουσείο ξηλοναυπηγικής, στη Σάμο.
athinaika@kathimerini.gr