 |
| Αυτοπροσωπογραφία Λάδι σε μουσαμά, 70,5 x 55,5 εκ. |
της Άννας Μάθεση - Αποστολοπούλου
Κάποτε ο Φερνάνδος Σερπιέρης κάλεσε τον γνωστό Σαλαμίνιο ζωγράφο Πολυχρόνη Λεμπέση να του κάνει ένα πορτρέτο (το αυτό πορτρέτο ανήκει σήμερα στη Συλλογή Ε. Κουτλίδη).
Ο Λεμπέσης ζήτησε και πήρε για το έργο 2800 δραχμές. Ζωγράφισε τον Σερπιέρη όπως ακριβώς ήταν, αρκετά ογκώδη. Ο Σερπιέρης έδειξε στον Λύτρα το πορτρέτο του για να κρίνει τη δουλειά του ζωγράφου. Ο Νικηφόρος Λύτρας είπε ότι ήταν μεν καλό αλλά δεν είχε τίποτε το καλλιτεχνικό. Την κρίση αυτή, που κολάκευε τον εικονιζόμενο, μετέφερε ο Φερνάνδος Σερπιέρης στο Λεμπέση.
 |
| Προσωπογραφία Φερδινάρδου Σερπιέρη, μετά το 1879 Λάδι σε μουσαμά, 48 x 37 εκ. |
Ο Μεγάλος μας ζωγράφος (από τους σημαντικότερους της λεγόμενης ‘’Σχολής του Μονάχου’’) στεναχωρήθηκε, έδωσε πίσω στο Σερπιἐρη τα λεφτά, πήρε το πορτρέτο, το έκοψε και το έκανε μικρότερο. Το έργο αυτό θεωρείτε ένα από τα καλύτερα πορτρέτα της νεοελληνικής τέχνης και οι κριτικοί βρίσκουν ότι έχει τις ίδιες καλλιτεχνικές αναλογίες με την αυτοπροσωπογραφία του Σεζάν.
 |
| Η ανεψιά του καλλιτέχνη Λάδι σε μουσαμά επικολλημένο σε χαρτόνι, 60 x 49 εκ. |
Ο Πολυχρόνης Λεμπέσης ήταν ένας από τους ελάχιστους σπουδασμένους στην Ευρώπη ζωγράφους που έκαναν αγιογραφίες.
 |
| Το παιδί με τα κουνέλια, 1879 Λάδι σε μουσαμά, 130 x 103 εκ. |
Πιστεύεται ότι η ανάγκη τον έκαμε αγιογράφο με το δυσάρεστο αποτέλεσμα να περιορίσει την άλλη ζωγραφική του και στο τέλος σχεδόν να την εγκαταλείψει αφού βρήκε μεγάλο πόλεμο και συκοφαντία από τους παλαιότερους ζωγράφους (διότι η ελληνική ‘’ζωγραφικη’’ αγορά ήταν μικρή και φοβόντουσαν για τον δικό τους επιούσιο).
Στα 1911 ο Παύλος Νιρβάνας βρίσκει μετά από καιρό χαμένο στην αφάνεια, τον Σαλαμίνιο ζωγράφο με τα μαλλιά τού Λεμπέση να είναι πια άσπρα. Έπινε τον καφέ του με κάνα-δύο απλοϊκούς γείτονες. ‘’Κανένας δεν γνώριζε ποιος ήταν,’’, σχολιάζει ο Νιρβάνας, που τον ρωτάει: ‘’Ζεις Λεμπέση;’’
— ‘’Ζω’’ (...)
— Και τι κάνεις τώρα;
— Αγιογραφίες! Όταν μου το επιτρέπουν, εννοείται, οι καλόγεροι του Αγίου Όρους. Όταν περισσέψει δουλειά απ΄ αυτούς, παίρνω κι’ εγώ!
 |
| Οι αγιογραφίες των δύο Αρχαγγέλων Γαβριήλ και Μιχαήλ, σε κορνίζες, του ζωγράφου Πολυχρόνη Λεμπέση |
Στον Ιστορικό Ναό του Αγίου Δημητρίου της πόλεως Σαλαμίνας ο Πολυχρόνης Λεμπέσης κοντά στα άλλα αριστουργηματικά αγιογραφικά έργα που δημιούργησε στο ναό, έκανε και τους αρχαγγέλους Μιχαήλ και Γαβριήλ, που είναι ενυπόγραφα έργα του μεγάλου νεοέλληνα Σαλαμίνιου ζωγράφου Πολύχρονη Λεμπέση.
Στην αριστερή πλευρά σώζεται η υπογραφή του καλλιτέχνη:
Ο ζωγράφος / Λεμπέσης / Σαλαμίνιος 1878 / μην. 8 Σ.
(Για τις μορφές των αρχαγγέλων ο άριστος καλλιτέχνης έβαλε να ποζάρουν οι ανιψιές του Όρσα και Μαρία I. Περδικούρη, βλ. Ν. Σαλτάρης, ‘’Οι ζωγράφοι της Σαλαμίνας’’, Η Σαλαμίνα, φύλ. 250, Ιούνιος 1980)