Η ΚΩΠΗΛΑΣΙΑ έχει κριθεί, εκ των αποτελεσμάτων, σε συνολική μορφή ως
το άθλημα με την ποιοτικά καλύτερη και πιο αποδοτική εμφάνιση στους
Ολυμπιακούς Αγώνες του 2012. Δικαιολογημένα προκαλούν ανησυχία τριγμοί
στην περαιτέρω λειτουργία του. Χαρμόσυνο γεγονός η εξέλιξη της νέας
πρωταθλήτριας του σκιφ Κατερίνας Νικολαΐδου. Γενικά μεγάλη προσφορά στο
άθλημα της περιφέρειας. Αυτή τη φορά από την Πιερία. Κορυφαία γεγονότα
του 2013, το Παγκόσμιο Πρωτάθλημα στη Ν. Κορέα, καθώς και το Ευρωπαϊκό
Πρωτάθλημα στη Σεβίλλη της Ισπανίας (Σεπτέμβριος), ακόμη και οι μεγάλοι
αγώνες κανόε-καγιάκ.
***
Η ΑΝΑΦΟΡΑ της στήλης οφείλεται στην πρόσκληση ενός ταξιδιού στον
χρόνο, κάπου 2.500 χρόνια, όπου οι ρίζες της ελληνικής κωπηλασίας ως
αθλήματος όχι του ολυμπιακού προγράμματος, αλλά με βαρυσήμαντη
αθλητικοκοινωνική σημασία στην αρχαία Ελλάδα. Τα πασίγνωστα και θρυλικά
σκάφη, οι τριήρεις και άλλα με μικρότερο αριθμό κωπηλατών έχουν πέραν
της πολεμικής συναρπαστικής ταυτότητας και την πλευρά της αθλητικής
άμιλλας.
Στοιχείο άριστα τεκμηριωμένο από την ιστορική άποψη, όχι όμως και πολύ γνωστό, ακόμη και σε αυτούς που ασχολούνται με το άθλημα της «κώπης». Παρότρυνση οι πληροφορίες για την αρχαιολογική παρουσία με θέμα τις σημαντικότερες ανασκαφικές εργασίες του 2012 («Βήμα της Κυριακής») σε ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον κείμενο της κυρίας Μαρίας Θερμού. Θέμα οι νεώσοικοι, χρονολογούμενοι από τα τέλη του 7ου και τις αρχές του 9ου αιώνα π.χ. ως τις αρχές του 5ου αιώνα. (Νεώσοικος στεγασμένος χώρος παραμονής των αρχαίων σκαφών.) Οι νεώσοικοι που ανασκάφηκαν από το Ινστιτούτο Αρχαιολογίας της Δανίας εντοπίστηκαν στην περιοχή του Μικρολίμανου (Μουνιχία στην αρχαιότητα) στον Πειραιά. Σε βάθος δύο μέτρων από την επιφάνεια της θάλασσας και σε απόσταση 30-35 μέτρων από την ακτή του γνωστότατου Τουρκολίμανου.
Στοιχείο άριστα τεκμηριωμένο από την ιστορική άποψη, όχι όμως και πολύ γνωστό, ακόμη και σε αυτούς που ασχολούνται με το άθλημα της «κώπης». Παρότρυνση οι πληροφορίες για την αρχαιολογική παρουσία με θέμα τις σημαντικότερες ανασκαφικές εργασίες του 2012 («Βήμα της Κυριακής») σε ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον κείμενο της κυρίας Μαρίας Θερμού. Θέμα οι νεώσοικοι, χρονολογούμενοι από τα τέλη του 7ου και τις αρχές του 9ου αιώνα π.χ. ως τις αρχές του 5ου αιώνα. (Νεώσοικος στεγασμένος χώρος παραμονής των αρχαίων σκαφών.) Οι νεώσοικοι που ανασκάφηκαν από το Ινστιτούτο Αρχαιολογίας της Δανίας εντοπίστηκαν στην περιοχή του Μικρολίμανου (Μουνιχία στην αρχαιότητα) στον Πειραιά. Σε βάθος δύο μέτρων από την επιφάνεια της θάλασσας και σε απόσταση 30-35 μέτρων από την ακτή του γνωστότατου Τουρκολίμανου.
***
ΤΑ ΑΡΧΑΙΑ ΣΚΑΦΗ που έβρισκαν ασφάλεια στις περιόδους της
«ανάπαυσής» τους από τις ναυμαχίες - (βέβαια και της Μεγάλης Σαλαμίνας) ή
τις άλλες θαλασσινές υποχρεώσεις είναι εκείνα που θεμελίωσαν την
ελληνική αθλητική Κωπηλασία. Τα αρχαία τεκμήρια αναφέρονται σε αγώνες
«νηών» (πλοίων) αρχικά τριήρων, αλλά αργότερα και πιο ελαφρών σκαφών για
καλύτερη προσαρμογή στις αθλητικές διαδικασίες. Π.χ. μια σειρά με 3-8
ερέτες - όπως αναφέρεται σε κείμενο σχετικής έρευνας της Θ.
Καραγιώργα-Σταθακοπούλου - (Οι Ολυμπιακοί Αγώνες στην Αρχαία Ελλάδα - Τα
άλλα αθλήματα. Εκδοτική Αθηνών).
***
ΙΔΙΑΙΤΕΡΗΣ σημασίας ως αθλητικό - κοινωνικό δρώμενο αρκετών αιώνων
είναι ότι οι αγώνες κωπηλασίας, είτε με πολεμικά σκάφη, είτε με τη νέα
τεχνική μορφή αθλητικής εξυπηρέτησης, δεν τελούνταν μόνο στον Σαρωνικό
- μεταξύ Σουνίου - κάτω από τον Ναό του Ποσειδώνα και του Πειραιά
(Μουνιχία) στο πλαίσιο του εκ των μεγίστων αθλητικών θεσμών της αρχαίας
Ελλάδας, των Παναθηναίων, αλλά και σε αρκετές άλλες παραθαλάσσιες
περιοχές. Στη Νικόπολη τα Ακτια, στη Σαλαμίνα τα Αιάντεια, αλλά και στην
ευρύτερη θαλάσσια περιοχή του Πειραιά που καταγράφονται ως Μουνιχία και
Διισωτήρια.
***
ΕΥΝΟΗΤΗ η σημασία ότι στους αγώνες «νηών» των Παναθηναίων τα σκάφη
εκπροσωπούσαν όλες τις φυλές της Αττικής και ήσαν επανδρωμένα με εφήβους
ελεύθερους πολίτες ως ένδειξη εκτίμησης της νέας γενιάς. Υπάρχει και το
ενδεχόμενο σε εφήβους κωπηλάτες η Αθηναϊκή Πολιτεία να εμπιστευόταν και
πλοία που αναβίωναν την ανέσπερη δόξα των Σαλαμινομάχων («Πάραλος»,
«Σαλαμινία» κ.ά.). Εύστοχα η ερευνήτρια Θ. Σταθακοπούλου γράφει ότι «αν
όντως η πόλη εμπιστευόταν για τέτοιες περιπτώσεις αυτά τα ιερά σκάφη,
αντιλαμβάνεται κανείς ποια γενικότερη σημασία είχαν οι εκδηλώσεις αυτές
για το γόητρο της Αθηναϊκής Πολιτείας».
***
Ο ΤΡΟΠΟΣ διεξαγωγής του κωπηλατικού αγώνα είχε δύο μορφές. Η μία
ήταν τα σκάφη να αποπλέουν από αφετηρία στην παράκτια περιοχή και να
τερματίζουν σε μια άλλη, π.χ. από τον ορμίσκο στο Σούνιο κάτω από την
περιλάλητο Ναό του Ποσειδώνα και τερματισμό στον Πειραιά (Μουνιχία -
Μικρολίμανο). Στην άλλη τα σκάφη ξανοίγονταν στο πέλαγος και τερμάτιζαν
στην προκαθορισμένη παράκτια περιοχή. Και κάτι ακόμη. Οπως συμβαίνει και
σήμερα στην Αρχαία Ελλάδα υπήρχαν αγωνίσματα και μάλιστα δημοφιλή που
ήσαν εκτός του ολυμπιακού προγράμματος και τελούνταν σε άλλες σημαντικές
αθλητικές διοργανώσεις (Ιεροί Πανελλήνιοι Αγώνες, Παναθήναια κ.ά.).
Επίσης ήσαν βασικό στοιχείο της προπονητικής προετοιμασίας (κολύμβηση,
καταδύσεις, ιππικοί αγώνες - ανεξάρτητοι των αρματοδρομιών,
λαμπαδηδρομία, άρση και ρίψη βαρών κ.λπ.). Η κλίμακα των «γυμνασίων» και
των «αθλητικών παιγνίων» (πρόγονοι των αθλοπαιδιών) ήταν ευρύτατη και
αποτελεσματικού συχνά ευρηματικού, προπονητικού στόχου, ψυχαγωγίας και
επίδειξης αλκής και ρώμης.
Λινάρδος Πέτρος Ν. - Το Βήμα
pnlinardos@yahoo.gr