της Μαρίας Μπούτση - salaminionvima.gr
Ο Ζώρας Τσάπελης γεννήθηκε στη Σαλαμίνα στις 18-1-1921. Ήταν γιος τηςπολυμελούς οικογένειας του Νικολάου Τσάπελη και της Ευγενίας θυγ. Δημητρίου Μακρή.
Ο πατέρας του ήταν ναυτικός και η μητέρα του ήταν από τις καλύτερες τεχνίτρεςτων κουλουριώτικων φουστανιών της τοπικής ενδυμασίας. Αδέλφια του ήσαν: ο
Θανάσης, η Κατερίνα, η Φρόσω, ο Χαρίλαος και η Μαρία. Το πατρικό του σπίτι
ήταν στην οδό Αγ. Μηνά 31, όπου σήμερα βρίσκεται η πολυκατοικία που μένουν τα
ανίψια του Γιώργος και Μίμης.
Τελείωσε το Δημοτικό Σχολείο στη Σαλαμίνα και συγκεκριμένα πήγε στο 1 ο
Δημοτικό σχολείο (Καποδιστριακό). Συμμαθητές του ήσαν: Μίμης Σοφράς, Γιώργος
Βασιλείου, Τάκης Καραγιάννης, Σπύρος Καπετάνιος, Γιώργος Κορρός, Κούλα
Βενετσάνου, Άννα Παπασωτηρίου, Μιμίκα Γαλέου, Ελένη Γαλέου, κ.α.
Δάσκαλος του στην Ε΄ και ΣΤ΄ τάξη ήταν ο Γιάννης Σαλτάρης. Ως μαθητής ήταν
άριστος και πάντα είχε μια έφεση στα καλλιτεχνικά. Στις γιορτές του σχολείου ήταν
πρώτος. Ως παιδί ήταν καλός και ευγενικός. Στα παιχνίδια της γειτονιάς θα έκανε τον
παπά, τον γιατρό ή τον δικηγόρο. Τις Αποκριές, πάντα του άρεσε να ντύνει και να
βάφει τους φίλους του, μασκαράδες.
Γυμνάσιο πήγε στον Πειραιά. Μαθήτευσε στο 2 ο Γυμνάσιο Αρρένων.
Τελειώνοντας, δίνει εξετάσεις και περνάει τρίτος στην Ιατρική Σχολή του
Πανεπιστημίου Αθηνών. Ως φοιτητής γνωρίζεται με τον Δημήτρη Χόρν. Ο Χόρν
ήταν αυτός που τον παρότρυνε να δώσει εξετάσεις στην Δραματική Σχολή του
Εθνικού Θεάτρου. Πράγματι στις 1-10- 1943 δίνουν εξετάσεις μαζί και περνούν και
οι δύο με επιτυχία.
Ο Ζώρας εγκαταλείπει την ιατρική και φοιτά στην Δραματική.
Φοίτησε και αποφοίτησε μαζί με τον Χόρν στις 16 Ιουλίου 1945. Ο Ζώρας για τις
διπλωματικές του εξετάσεις ερμήνευσε τους ρόλους: ως Φουσέ στο έργο Τσβάϊχ «του
φτωχού το αρνί» και ως Αγαμέμνων, στο έργο του Ευριπίδη «Εκάβη».
Στην οικογένειά του δεν είχε πει τίποτα για την απόφασή του αυτή και ιδιαίτερα
στη μητέρα του, η οποία το έμαθε όταν αποφοίτησε από τη σχολή. Τα δύο
μεγαλύτερα αδέλφια του, όταν κατάλαβαν ότι σταμάτησε να πηγαίνει στην ιατρική
σχολή, έπαψαν να του στέλνουν χρήματα
Έτσι ο Ζώρας αναγκάστηκε τα
καλοκαίρια να δουλεύει στις μπρατσέρες που διέθετε η οικογένειά του, για να
εξοικονομήσει χρήματα έτσι ώστε να μπορέσει να τελειώσει τις σπουδές του.
Κατά τη διάρκεια της «Κατοχής» μαζί με άλλους Σαλαμίνιους ιδρύουν τον
«Καλλιτεχνικό Εκπολιτιστικό Σύλλογο Νέων Σαλαμίνος». Ο Σύλλογος στεγαζόταν
σε ένα μαγαζί επί της οδού Μιχαήλ Κριτσίκη (σημερινή οικία Γ. Λαλάγκα).
Πρόεδρος του Συλλόγου ήταν ο φιλόλογος Ντίνος Λουκάς. Μέλη του Δ.Σ ήσαν ο
Μηνάς Μπόγρης, ο Λάμπρος Τσιλιβίγκος, η Κούλα Βενετσάνου (μητέρα της
ερμηνεύτριας Νένας Βενετσάνου), η Κατίνα Γαλέου και φυσικά μέλη του, πολλοί
νέοι της τότε εποχής όπως: ο μαέστρος Σπύρος Μπρούνος, ο Νίκος Βενετσάνος
(πατέρας της ερμηνεύτριας Νένας Βενετσάνου), η Ζωή Γαλέου, ο Νίκος Βιρβίλης, ο
Αχιλλέας Μπερής, η Νίνα Κριτσίκη, ο Θοδωρής Κρουστάλλης, η Ευγενία Αντωνίου,
ο Μιχάλης Πασσαλόπουλος και πολλοί άλλοι. Ο σύλλογος ιδρύθηκε το 1942 και
διαλύθηκε το 1944. Σκοπός του συλλόγου ήταν η αντιστασιακή δράση των νέων της
τότε εποχής, μέσω της τέχνης, ενάντια στον Γερμανό κατακτητή. Όλες οι εκδηλώσεις
του Συλλόγου γίνονταν στο Κιν/τρο «Αχίλλειον» (σημερινή πιτσαρία) και σχεδόν
παρουσία των Γερμανών.
Οι εκδηλώσεις αυτές περιλάμβαναν χορωδιακά τραγούδια, θεατρικά μονόπρακτα
όπως ο «Δαίμονας του Λέρμαντος» όπου ο Ζώρας έπαιξε τον διάβολο και η Νίνα
Κριτσίκη την καλόγρια, καθώς και επιθεωρήσεις που σατίριζαν την εποχή αυτή,
όπως: «η Κουλουρίτσα», «το Ψυχοσάββατο» και άλλα, που τα κείμενα τα έγραφε ο
Νίκος Βενετσάνος. Σε κάποια από αυτές τις παραστάσεις στο «Αχίλλειον», ο Ζώρας
τραγούδησε τον Εθνικό Ύμνο παρουσία των Γερμανών καθώς και στη γιορτή για την
25 η Μαρτίου στο Ηρώων της παραλίας της Κούλουρης, απήγγειλε το ποίημα:
«Μέριασε βράχε να διαβώ», βάζοντας έτσι σε κίνδυνο όχι μόνο τον εαυτό του αλλά
και τα άλλα μέλη του θιάσου.
Με την απελευθέρωση, υπηρετεί τη στρατιωτική του θητεία στον Ναύσταθμο
Σαλαμίνας και συγκεκριμένα στο Νοσοκομείο του.
Από το 1945 ήταν μέλος του Σωματείου Ελλήνων Ηθοποιών. Τον Ιούνιο του 1945
που αποφοίτησε από τη Δραματική Σχολή μέχρι τον Απρίλιο του 1946 εργάστηκε στο
Εθνικό Θέατρο και έπαιξε σε έξι θεατρικά έργα. Από το Σεπτέμβριο του 1946 έως
και τον Αύγουστο του 1966 συνεργάστηκε με πολλούς θιάσους όπως: «Κατερίνας»,
«Λαμπέτη – Παπά – Χόρν», «Μουσούρη», «ΕΛΘ Μάνου Κατράκη», «Υπαίθριο
Θέατρο Νίκου Χατζίκου», «Τζένης Καρέζη – Λάμπρου Κωνσταντάρα», «Αλέκου
Αλεξανδράκη» και το 1958 συγκρότησε θίασο με τον Τίτο Βανδή και την Ελένη
Χατζηαργύρη.
Από τον Σεπτέμβρη του 1966 μέχρι και το 1986 εργάστηκε στο Εθνικό Θέατρο,
όπου έπαιξε πολλούς και σημαντικούς ρόλους. Οι ρόλοι που ερμήνευε ήταν επιλογή
του, ποτέ δεν έπαιξε κάτι που να μην του άρεσε. Αλλά και ποτέ δεν απαιτούσε κάποιο
ρόλο. Αυτό όλοι το σέβονταν και δεν τον πίεζαν ποτέ. Για αρκετά μεγάλο διάστημα
ήταν και καθηγητής στη Δραματική Σχολή του Εθνικού Θεάτρου και στήριξε
πολλούς νέους όπως τους: Χρόνη Εξαρχάκο, Κατερίνα Χέλμη, Άννα Βαγενά κ.α.
Επίσης με τις προσπάθειές του και με τη βοήθεια της Μελίνας Μερκούρη θεσπίστηκε
να συνταξιοδοτούνται οι ηθοποιοί από το ταμείο ΙΚΑ.
Ριζοσπαστικό και σημαντικό το γεγονός για τα θεατρικά πράγματα της εποχής,
ήταν η πρότασή τους να φύγουν όλοι οι παλιοί ηθοποιοί από το Εθνικό και να μπεί
«νέο αίμα». Ο Ζώρας ήταν της άποψης – άσχετα εάν αυτό δεν άρεσε σε πολλούς,
«ότι ήταν να δώσουμε, το δώσαμε και πρέπει να μπουν νέα παιδιά για να ανανεωθεί
το Εθνικό Θέατρο». Με αυτή του την πρόταση ήρθε σε ρήξη με πολλούς. Τελικά ο
Ζώρας το έκανε πράξη. Πήρε τη σύνταξή του και έφυγε…
Με το Εθνικό Θέατρο είχε παίξει στα Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου καθώς και
σε χώρες του εξωτερικού όπως: Κίνα, Ιαπωνία, Ρωσία, Κύπρο. Κατά τη διάρκεια της
καριέρας του έπαιξε σε (33) κινηματογραφικές ταινίες κυρίως με την «Φίνος Φίλμ».
Ήταν αχώριστοι φίλοι με το Δημήρη Χόρν, την Έλλη Λαμπέτη, το Μάνο
Κατράκη, την Ελένη Ζαφειρίου, το Διονύση Παπαγιανόπουλο, την Ελένη
Χατζηαργύρη, την Κατερίνα Χέλμη, το Νίκο Χατζίκο, την Τιτίκα Νικηφοράκη, το
Λυκούργο Καλέργη, τη Μελίνα Μερκούρη κ.α.
Με το Λυκούργο Καλέργη συμπράττουν στα ευφυολογήματα, στα ανέκδοτα και
στα αρβανίτικα.
Ως άνθρωπος ήταν καλός και αγαπητός. Ήταν ο συμβουλάτορας όλης της
οικογένειας. Όλα τα ανίψια του, τα οποία υπεραγαπούσε σαν παιδιά του, ζητούσαν
πάντα τη γνώμη του. Όποτε ερχόταν στη Σαλαμίνα, έμενε πάντα κοντά τους και σε
αυτούς έβρισκε τη θαλπωρή της οικογένειας. Ο Ζώρας έμενε στην Αθήνα αρχικά σε
ενοικιαζόμενα ρετιρέ, έως ότου πήρε το δικό του ρετιρέ στο Παγκράτι στην οδό
Αμασείας 13.
Δυστυχώς ο μεγάλος αυτός ηθοποιός τα τελευταία έξι χρόνια της ζωής του,
έπασχε από Αλτσχάϊμερ και νοσηλευόταν στην Κλινική «Κανακίδη»
στο Κερατσίνι, όπου τον φρόντιζε ιδιαίτερα ο ανιψιός του ο Λευτέρης.
Ο Ζώρας κατά τη διάρκεια της καριέρας του έπαιξε δίπλα σε μεγάλους και
γνωστούς ηθοποιούς του θεάτρου και του κινηματογράφου.
Εκτός από τους παραπάνω που προανέφερα, συνεργάτες του ήσαν ακόμη οι: Αλέξης
Μινωτής, Κατίνα Παξινού, Κώστας Μουσούρης, Ειρήνη Παππά, Άννα Συνοδινού,
Αντιγόνη Βαλάκου, Μαίρη Αρώνη, Βάσω Μανωλίδου, Αλέκα Κατσέλη, Νίκος
Τζόγιας, Νικήτας Τσακίρογλου, Κώστας Καζάκος, Τζένη Καρέζη, Μαίρη
Χρονοπούλου, Πέτρος Φυσσούν, Ανδρέας Μπάρκουλης, Άγγελος Αντωνόπουλος,
Γιάννης Αργύρης, Τζένη Ρουσσέα, Νίκος Κούρκουλος, Γκέλυ Μαυροπούλου, Καίτη
Παπανίκα, Γιώργος Φούντας και πολλοί άλλοι.
Ο Ζώρας Τσάπελης πέθανε στις 11 Ιανουαρίου 2002 και ενταφιάστηκε στο
κοιμητήριο της Σαλαμίνας.
Στη συνέχεια παρουσιάζω έναν μεγάλο αριθμό από θεατρικά έργα όπου ο Ζώρας
είχε βασικό ή συμπρωταγωνιστικό ρόλο καθώς και όλες του τις κινηματογραφικές
ταινίες κατά χρονολογική σειρά. Επίσης και τρεις τηλεοπτικές παραγωγές που είναι
οι: «Απόλυτος εχεμύθεια», 1985 παραγωγή Γιάννη Παναγιωτόπουλου ΕΡΤ- 2, «Ο
θείος Βάνιας», 1986 του Άντον Τσέχωφ, παραγωγή ΕΡΤ- 1, «Οι ριζοσπάστες», 1988
του Κώστα Κριτσίνη, παραγωγή ΕΡΤ -1.
Θεατρικά έργα:
1. «Ο επιθεωρητής» του Γκόγκολ 194
2. « Η γη είναι σφαίρα» του Σαλακρού 1945 -46
Στη δεκαετία του 1950
3. « Έντα Γκάμπλερ» του Ίψεν
4. «Περάστε την πρώτη του μηνός»
5. «Ταραντέλα» του Εντουάρντο ντε Φίλιππο
6. «Οι τρεις Άγγελοι» του Αλμπέρ Υσσόν
7. «Αγαπούλα» του Σνίτσελερ
8. «Πρόσκληση στον Πύργο» του Ζαν Ανουϊγ
9. «Ο αριστοκρατικός δρόμος» του Τζέϊμς Μπάρι
10. «Ο βροχοποιός» του Ρίτσαρντ Νάς
11. «Το κράτος του Θεού» του Φρίτς Χόχβελντερ
12. «Η Κυρία με τις καμελίες» του Αλ. Δουμά
13. «Ο Βαβάς» του Αντρέα Ρουσέ
14. «Αρραβωνιάσματα» του Δημ. Μπόγρη
15. «Καπετάν Μιχάλης» του Νικ. Καζατζάκη
16. «Ο Ιούδας» του Σπ. Μελλά
17. « Ο ηλίθιος» του Ντοστογιέφσκι
18. «Βασίλισσα Αμαλία» του Γεωρ. Ρούσου
19. «Βαθιές είναι οι ρίζες»
20. «Ο θάνατος θα ξανάρθει» του Νίκου Φώσκολου
21. «Η αυλή των θαυμάτων» του Ιακ. Καμπανέλη
22. «Ο έμπορος της Βενετίας» του Σαίξπηρ
23. «Η δίκη των πιθήκων» του Τζ. Λώρενς – Ρόμπερτ Λη.
Στη δεκαετία του 1960
24. «Ατμόπλοιο Τζόαν Ντάβερς» του Φράνκ Στέϊντεν
25. « Η Αντιγόνη της κατοχής» του Νότη Περγιάλη
26. «Ο ματωμένος γάμος» του Φρ. Λόρκα
27. «Το Ζαμπελάκι» του Δ. Ρώμα
28. «Ο Βασιλεύς των ορέων» του Έντμον Άμπου
29. «Θωμάς ο Δίψυχος» του Αγγ. Τερζάκη
30. «Κρατικές υποθέσεις» του Λουϊ Βερνέϊγ
31. «Δέκα μικροί νέγροι» της Αγκάθα Κρίστι
32. «Ο αντιπρόσωπος» του Ρόλφ Χόουτ
33. «Ιούλιος Καίσαρ» του Σαίξπηρ
34. « Η κυρά της θάλασσας» του Ίψεν
35. «Εγκλημα και τιμωρία» του Ντοστογιέφσκι
36. «Μάκβεθ» του Σαίξπηρ
37. «Ιβάνωφ» του Τσέχωφ
38. «Η συναναστροφή της Λούλας Αναγνωστάκη
39. « Ερρίκος ο Δ΄» του Λουϊτζι Πιραντέλλο
40. «Ποτέ δεν μπορείς να ξέρεις» του Μπέρναντ Σω.
41. «Καινούργια ζωή» του Δημ. Μπόγρη
42. «Η Τρισεύγενη» του Κωστή Παλαμά
43. «Ο Βυσσινόκηπος» του Τσέχωφ
44. «Η νεκρή Βασίλισσα» του Ανρύ Ντε Μοντερλάν
Στη δεκαετία του 1970
45. «Η βεντάλια της Λαίδης Ουϊντερμηρ» του Όσκαρ Ουάϊλντ
46. «Μαρία Στιούαρτ» του Σίλερ
47. «Οι γίγαντες του Βουνού» του Λουϊτζι Πιραντέλλο
48. «Ο αλχημιστής» του Μπεν Τζόνσον
49. «Η ζωή του Γαλιλαίου» του Μπρέχτ
50. «Όπως σας αρέσει» του Σαίξπηρ
51. «Καμίνο Ρεάλ του Τεννεσύ Ουϊλιαμς
52. «Άλκηστις» του Ευριπίδη
53. «Η Ζωή που σου έχω δώσει» του Λουϊτζι Πιραντέλλο
54. «Βάκχες» του Ευριπίδη
55. «Δωδεκάτη Νύχτα» του Σαίξπηρ
56. «Η φωλιά του Κούκου» του Ντέηλ Βάσσερμαν
57. «Δύσκολη ισορροπία» του Έντουαρτ Άλμπη
58. «Ικέτιδες» του Ευριπίδη
59. «Ο Υπάλληλος» του Μιχαήλ Χουρμούζη
60. « Ο Βασιλιάς Ληρ» του Σαίξπηρ
Οι Κινηματογραφικές ταινίες:
1. « Αδούλωτοι σκλάβοι » (1945- 46) της Νόβακ Φίλμς
2. « Η κάλπικη λίρα » (1954 -55) της Ανζέρβος Φίλμς
3. « Ο Αλή Πασάς και η Κυρά Φροσύνη » (1958 -59) της Ανζέρβος Φίλμς
4. «Αμαρυλλίς» (1959 -60) της Δαμασκηνός και Μιχαηλίδης Φίλμς.
5. « Ζήλεια » (1962 – 63) της Νόβακ Φίλμς
6. « Αμόκ » (1963 – 64) της Φίνος Φίλμς
7. « Με τη λάμψη στα μάτια » (1966- 67) της Στεργίου Φίλμς
8. « Κοινωνία Ώρα Μηδέν » (1966 -67) της Φίνος Φίλμς
9. « Κοντσέρτο για πολυβόλα » (1966 -67) της Φίνος Φίλμς
10. « Εκείνος κι Εκείνη » (1966 – 67) της Φίνος Φίλμς
11. « Ο Λαμπίρης εναντίον των Παρανόμων » (1967 – 68) της Λέανδρος και
Πάλλης Φίλμς
12. « Το παρελθόν μιας γυναίκας » (1967 – 68) της Φίνος Φίλμς
13. « Το κορίτσι του 17 » (1968 -69) της Π. Λύκας Φίλμς
14. «Όταν η πόλις πεθαίνει» (1969 -70) της Φίνος Φίλμς
15. « Το Λεβεντόπαιδο » (1969 – 70) της Φίνος Φίλμς
16. « Πανικός » (1969 – 70) της Φίνος Φίλμς
17. « Η λεωφόρος της προδοσίας » (1969 – 70) Αφοί Κυριακόπουλοι Φίλμς
18. « Ορατότης Μηδέν » (1969 – 70) της Φίνος Φίλμς
19. «Το δίχτυ της αράχνης» (1969- 70) της Φίνος Φίλμς
20. « Εν ονόματι του νόμου » (1970 – 71) της Φίνος Φίλμς
21. « Ο μεγάλος ένοχος » (1970 -71) Αφοί Κυριακόπουλοι Φίλμς
22. « Ο δρόμος των ηρώων » (1970 – 71) Αφοί Κυριακόπουλοι Φίλμς
23. «Το φρούριο των αθανάτων» (1970 -71) ΣΑΚΕ Φίλμς
24. « Αυτοί που ξέχασαν τον όρκο τους » (1971 – 72) Αφοί Κυριακόπουλοι Φίλμς
25. « Εσχάτη προδοσία » (1971 -72) της Φίνος Φίλμς
26. « Ερωτας και Προδοσία » (1971 -72) Αφοί Κυριακόπουλοι Φίλμς
27. « Οι Εκβιασταί » (1971 -72) Παύλου Φιλίππου Φίλμς
28. « Θέμα συνειδήσεως » (1972 – 73) της Φίνος Φίλμς
29. « Οι Απάνθρωποι » (1973) Παύλου Φιλίππου Φίλμς
30. « Η δίκη των δικαστών » (1974) της Φίνος Φίλμς
31. «Πειραιεύς 73» (1974 – 75) Αφοί Κυριακόπουλοι Φίλμς
32. « Σατανάδες στα σχολεία » (1982) Αφοί Κυριακόπουλοι Φίλμς
33. « Αγόρια στην πορνεία » (1985) Ομήρου Ευστρατιάδη
Τα βιογραφικά στοιχεία είναι από το προσωπικό αρχείο του Ζώρα Τσάπελη καθώς
και από τα ανίψια του Νίκο, Λευτέρη, Γιώργο Τσάπελη καθώς και Νότα Τσάπελη –
Καραντή.