γράφει ο Δημήτρης Καλογήρου
Συμπληρώνονται φέτος 200 χρόνια από την Ελληνική επανάσταση του 1821(1821-2021) και γίνεται προσπάθεια η επέτειος αυτή να περιληφθεί με ιδιαίτερη λαμπρότητα, χωρίς όμως επιτυχία λόγω της Πανδημίας του Κορωνοϊού και τους περιορισμούς που εκ των πραγμάτων, επιβλήθηκαν.
Ωστόσο, υπήρξε αξιοσημείωτη αναφορά στα Μ.Μ.Ε, καθώς στη βιβλιογραφία και την αρθρογραφία για την ιστορική αυτή περίοδο.
Κι’ αυτό γιατί, η επανάσταση του 1821 ήταν για την Ελλάδα το σημαντικότερο ιστορικό γεγονός της νεότερης ιστορίας της που ξεπέρασε κατά πολύ τα τότε νοητά σύνορά της, επηρεάζοντας ακόμα και τις εξελίξεις σε Ευρωπαϊκό επίπεδο , αφού η εξέγερση των Ελλήνων αποτέλεσε και την απαρχή της διάλυσης της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.
Αναφερόμενοι όμως στην εξέγερση των υπόδουλων Ελλήνων είναι επόμενο, εκτός των άλλων, να αναφερθούμε σε πρόσωπα και γεγονότα που ορισμένες φορές δεν είναι ορθή η ιστορική αποτίμησή τους.
Και τούτο διότι, όταν ομιλούμε για το παρελθόν και την ιστορία, αναπόφευκτα, υπεισέρχονται διάφοροι παράγοντες που αλλοιώνουν ή αποκρύπτουν την πραγματικότητα, όπως, η ιδεοληψία, ο υποκειμενισμός, η σκοπιμότητα, οι εκδοχές, οι πηγές κ.λ.π.
Αυτός ήταν και ο λόγος που ο Εθν. ποιητής Διον. Σολωμός συνόψισε με τη φράση: « Το Έθνος θα πρέπει να θεωρεί εθνικό ό,τι είναι αληθές ».
Μία δε από τις αλήθειες που επιμελώς έχει αποκρυφτεί είναι ότι εκτός των Ελλήνων, ένα από τα πρώτα θύματα της Ελληνικής επανάστασης ήταν κι’ ένας ανώτατος Τούρκος αξιωματούχος.
Ο ανώτατος αυτός Τούρκος αξιωματούχος ονομαζόταν Χατζή Χαλίλ και ήταν Σεϊχουλισλάμης, δηλαδή, ο ανώτατος θρησκευτικός ηγέτης των Οθωμανών.
Ο Χατζή Χαλίλ, εν γνώσει του και από επιλογή του έχασε τη ζωή του υπερασπιζόμενος ηθικές και ανθρωπιστικές αξίες, κάτω από τις εξής συνθήκες:
Οι ειδήσεις για τον ξεσηκωμό των Ελλήνων έφταναν από παντού και ο Σουλτάνος Μαχμούτ ο Β! προέβη σε μία σειρά από πράξεις υπέρμετρης βίας με σκοπό την καταστολή και τον εκφοβισμό των εξεγερμένων.
Εκδίδει καταγγελτικό φιρμάνι εναντίον των άπιστων Ραγιάδων που διαβάστηκε σε όλα τα Τζαμιά της Αυτοκρατορίας και προτρέπει τον όχλο σε βία και τρομοκρατία εναντίον των Ελλήνων της Κων/πολης.
Πολλοί Έλληνες ληστεύονται και δολοφονούνται, μεταξύ των οποίων και ο Πατριάρχης Γρηγόριος ο Ε!, oi επτά αρχιερείς που είχαν κρατηθεί ως όμηροι και πολλοί άλλοι επιφανείς Έλληνες, από ένα θρησκευτικά φανατισμένο όχλο.
Για τους άπιστους Ραγιάδες, δεν ήταν αρκετή μία παραδειγματική τιμωρία, αλλά έπρεπε να δοθεί ένα οριστικό τέλος στο πρόβλημα.
Για το λόγο αυτό, ο Σουλτάνος καλεί το Σεϊχουλισλάμη(Καδή-ιερωμένο), Χατζή Χαλίλ, προκειμένου αυτός να εκδώσει διαταγή(φετφά) με την οποία θα εκηρύσετο Ιερός πόλεμος εναντίον των αλλόθρησκων που θα επέτρεπε τη σφαγή όλων των Ορθόδοξων Χριστιανών, τόσο στην πόλη, όσο και ευρύτερα.
Ο Χατζή Χαλίλ, άνθρωπος με συνείδηση και ανθρωπιστικά συναισθήματα ζήτησε για το τεράστιο αυτό ζήτημα κάποιο χρονικό περιθώριο για να το σκεφθεί καλύτερα, διότι η απόφασή του αυτή θα επηρέαζε τη τύχη χιλιάδων ανθρώπων.
Τελικώς, ο Σεϊχουλισλάμης και μετά από συνεννόηση και τις παρακλήσεις του Πατριάρχη Γρηγορίου του Ε!, με σθένος και αποφασιστικότητα αρνήθηκε στο Σουλτάνο την έκδοση της διαταγής αυτής με το επιχείρημα ότι, αυτή θα εστρέφετο, αδιακρίτως, εναντίον αθώων και ενόχων.
Για την άρνησή του αυτή, ο Σουλτάνος οργισμένος τον καθαιρεί από τη θέση που κατείχε και διατάζει την εξορία αυτού και της συζύγου του, στο νησί της Λήμνου.
Στη Λήμνο όμως δεν έφθασαν ποτέ, διότι τόσο αυτός όσο και η σύζυγός του, μετά από φρικτά βασανιστήρια που υπέστησαν, υπέκυψαν στα τραύματά τους.
Η θυσία του υπέροχου αυτού ανθρώπου, μέχρι και σήμερα, παραμένει στην «αφάνεια» διότι, για μεν τους Τούρκους υπήρξε ένας προδότης, για δε τους Έλληνες υπήρξε ένας Τούρκος.
Γι’ αυτό, με την ευκαιρία των επετειακών εκδηλώσεων για τη συμπλήρωση 200 χρόνων από την εκδήλωση της Ελληνικής επανάστασης, αλλά και λόγω της συγκυρίας με την όξυνση των Ελληνοτουρκικών σχέσεων, θα ήταν χρήσιμο και επωφελές και για τους δύο λαούς, ν’ αναγνωρίσουμε και να αποδώσουμε τις οφειλόμενες τιμές σ’ έναν ηθικό και γενναίο άνθρωπο που, αν και Τούρκος, θυσιάστηκε για τους Έλληνες.
Η θυσία του Χατζή Χαλίλ, αποτελεί ένα ξεχωριστό γεγονός με ιδιαίτερη αξία και συμβολισμό κι’ αυτό γιατί, δεν θυσιάστηκε για Ομοεθνείς και Ομόθρησκους, αλλά για Αλλοεθνείς και Αλλόθρησκους και μάλιστα υπόδουλους.
Μέχρι και σήμερα, λόγοι όπως, ο εθνικισμός, η πατριδοκαπηλία, η μισαλλοδοξία, η προκατάληψη, η καχυποψία, ο μεγαλοϊδεατισμός, δεν επέτρεψαν να αναγνωρίσουμε και να αποδώσουμε τις πρέπουσες τιμές.
Αυτές θα μπορούσαν να είναι:
α. Τοποθέτηση της προτομής του σε ανοικτό χώρο στην περιοχή της Πλάκας των Αθηνών, όπου και έζησε πολλά χρόνια.
β. Ονοματοθεσία με το όνομά του, της οδού όπου και η τότε κατοικία του στην Αθήνα.
γ. Αναφορά και εγκωμιασμός της στάσης του, στα βιβλία της Ελληνικής ιστορίας.
δ. Πληρωμένες καταχωρήσεις στα Τουρκικά Μ.Μ.Ε έντυπα και ηλεκτρονικά, για την αναγνώριση της θυσίας του και την έκφραση της ευγνωμοσύνης μας προς αυτόν.
Μέχρι σήμερα, στις προφορικές και γραπτές αναφορές για την Ελληνική επανάσταση του 1821, ουδεμία αναφορά γίνεται στ’ όνομα του μάρτυρα Χατζή Χαλίλ Εφέντη κι’ αυτό θα είναι ένα από τα αρνητικά σημεία των εκδηλώσεων αυτών.
Η αναγνώριση εκ μέρους μας της θαρραλέας στάσης του και, εν τέλει, της θυσίας του, θα είναι μία πράξη ηθικής, ευγνωμοσύνης, πολιτισμού, φιλίας, και ανώτερων ανθρωπιστικών ιδεωδών.
« Σκέψου ποιοι έμειναν, ποιοι στάθηκαν στα δύσκολα, ποιοι ήταν εκεί για εσένα χωρίς εσένα. Γι’ αυτούς να κάνεις τα πάντα. Αυτοί αξίζουν ». Άγνωστος
*το παρόν κείμενο έχει δημοσιευτεί στην Τοπική εφημερίδα « ΣΑΛΑΜΙΝΙΑ »